1800 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y flwyddyn 1800 i Gymru a'i phobl.
Deiliaid
golygu- Tywysog Cymru - George (George IV yn ddiweddarach)
- Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick
Digwyddiadau
golygu- Chwefror - John Bryan yn dechrau pregethu.[1]
- 5 Mai - Cenhadwr John Davies yn anelu am Tahiti.[2]
- 1 Awst - Mae Teml y Llynges ar y Cymin yn Nhrefynwy yn cael ei gysegru.[3]
- Awst - Owen Davies a John Hughes yn cyrraedd Rhuthun i oruchwylio cenhadaeth y Methodistiaid Wesleaidd i Gymru.[4]
- Rhagfyr - Agor Camlas Aberhonddu rhwng Aberhonddu a Thalybont.[5]
- Richard Fothergill yn cychwyn partneriaeth â Samuel Homfray yn Nhredegar.[6]
Mae Jeremiah Homfray yn dechrau prydlesu tiroedd mwynau yn Abernant, Cwmbach, a'r Rhigos.
- Daw Edward Charles (Siamas Gwynedd) yn fardd swyddogol Cymdeithas y Gwyneddigion.
- Mae Thomas Charles yn cyflwyno'r arfer o ganiatáu i gynulleidfaoedd Methodistiaid Calfinaidd ethol eu blaenoriaid eu hunain.
- Mae Richard Ellis yn olynu ei dad, Lewis Ellis, fel organydd Eglwys Biwmares.
- Mae William Jones yn sefydlu ysgol ramadeg yn Wrecsam.
- Mae John Kenrick III yn troi siop canhwyllau ei ewythr yn Wrecsam i mewn i fanc.
- Mae William Nott yn ymuno â Chatrawd Ewropeaidd Bengal yn India.
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguLlyfrau newydd
golygu- William Bingley - Tour round North Wales
- John Evans - A Tour through part of North Wales in … 1798 and at other times
- John Jones - A Development of … Events calculated to restore the Christian Religion to its … Purity
- Thomas Jones - A Cardiganshire Landlord's Advice to his Tenants
- Richard Llwyd - Beaumaris Bay
- William Ouseley - Epitome of the Ancient History of Persia
- Henry Wigstead - Remarks on a Tour to North and South Wales: In the Year 1797[7]
Cerddoriaeth
golyguGenedigaethau
golygu- 4 Mawrth - Dr William Price, meddyg (bu f. 1893) [9]
- 6 Ebrill -John Johnes, bargyfreithiwr a barnwr llys sirol (bu f. 1876) [10]
- 6 Mawrth - Samuel Roberts (SR), Arweinydd Radical (bu f. 1885) [11]
- 17 Mai - Evan Lloyd, Cyhoeddwr (bu f 1879) [12]
- 9 Mehefin - Nun Morgan Harry, - gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f 1842)
- 20 Mehefin - Edward Douglas-Pennant, Barwn 1af Penrhyn (bu f. 1886) [13]
- Gorffennaf - Thomas Richards, llenor Awstralaidd (bu f. 1877) [14]
- 12 Awst - Caleb Morris, gweinidog Annibynnol (bu f 1865) [15]
- 1 Hydref - Williams Evans, emynydd (bu f. 1880) [16]
- 29 Tachwedd - David Griffith (Clwydfardd), bardd ac archdderwydd (bu f. 1894) [17]
- dyddiad anhysbys -
- John Cox - argraffydd, llyfrwerthwr, a phostfeistr (bu f 1870) [18]
- James Davies (Iago ap Dewi), argraffydd a bardd (bu f.1869) [19]
- James James (Iago Emlyn) [20]
- David Hughes, gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f. 1849) [21]
- Hugh Jones (Cromwell o Went), gweinidog Annibynnol (bu f.1872) [22]
- John Jones (Myllin), bardd (1800 -1826) [23]
- John Robert Jones (Alltud Glyn Maelor), llenor ac emynydd (bu f.1881) [24]
- Robert Roberts, ysgolfeistr a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu f. 1878) [25]
- John Williams (Ioan ap Ioan), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur (bu f. 1871) [26]
- William Williams (Gwilym ab Ioan), bardd Cymraeg-Americanaidd (bu f.1868) [27]
Marwolaethau
golygu- 5 Ionawr - William Jones o Neyland, clerigwr ac awdur, 73 [28]
- 27 Ionawr - John Warren, Esgob Tyddewi ac yn ddiweddarach Esgob Bangor [29]
- 14 Mawrth - Daines Barrington, hynafiaethydd a naturiaethwr, 72 [30]
- 21 Mawrth - Lewis Rees, gweinidog gyda'r Annibynwyr (geni 1710) [31]
- 15 Tachwedd - Harri Parri (Harri Bach o Graig-y-gath), bardd a chlerwr (geni 1709) [32]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Williams, A. H., (1953). BRYAN, JOHN (1776 - 1856), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 24 Gor 2019
- ↑ The history of the Tahitian Mission, 1799-1830. Published for the Hakluyt Society at the University Press. 1961.
- ↑ "Naval Temple". Imperial War Museum. Cyrchwyd 31 March 2019.
- ↑ Albert Hughes Williams. "Davies, Owen (1752-1830), gweinidog Wesleaidd". Y Bywgraffiadur Cymreig. LlGC. Cyrchwyd 24 Gorffennaf 2019.
- ↑ Norris, John (2007). The Monmouthshire and Brecon Canal (5th Ed.). privately published. ISBN 0-9517991-4-2.
- ↑ Watkin William Price (1959). "FOTHERGILL (TEULU), meistri gweithydd haearn, etc". Y Bywgraffiadur Cymreig. Cyrchwyd 11 November 2022.
- ↑ Esther Moir (2013). The Discovery of Britain (Routledge Revivals): The English Tourists 1540-1840 (yn Saesneg). Taylor & Francis. t. 177. ISBN 9781136767807.
- ↑ Lullaby (Suo Gan) Lesley Nelson-Burns, Contemplator.com. Accessed July 2011
- ↑ Nicholas, I. (1953). PRICE, WILLIAM (1800 - 1893), ‘dyn od’ a hyrwyddwr corff-losgiad. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 24 Gor 2019
- ↑ "JOHNES, JOHN (1800 - 1876), bargyfreithiwr a barnwr llys sirol | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ Parry, R. I., (1953). ROBERTS, SAMUEL (‘S.R.’; 1800 - 1885), gweinidog gyda'r Annibynwyr, golygydd, diwygiwr Radicalaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 24 Gor 2019
- ↑ "LLOYD, EVAN (1800 - 1879) a JOHN (fl. 1833-59) argraffwyr a chyhoeddwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ Richards, T., (1953). PENNANT (TEULU), Penrhyn, ger Llandegai.. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 24 Gor 2019
- ↑ "RICHARDS, THOMAS (1800 - 1877), llenor Awstralaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "MORRIS, CALEB (1800 - 1865), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "EVANS, WILLIAM (1800 - 1880), emynydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ Williams, D., (1953). GRIFFITH, DAVID (‘Clwydfardd’ 1800 - 1894), bardd eisteddfodol ac archdderwydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 24 Gor 2019
- ↑ "COX, JOHN (? - 1870), argraffydd, llyfrwerthwr, a phostfeistr, Aberystwyth. | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "DAVIES, JAMES ('Iago ap Dewi'; 1800-1869), argraffydd a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "JAMES, JAMES ('Iago Emlyn'; 1800 - 1879), gweinidog gyda'r Annibynwyr a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2019-11-25.
- ↑ "HUGHES, DAVID (1800 - 1849), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "JONES, HUGH ('Cromwell o Went'; 1800 - 1872), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "JONES, JOHN ('Myllin'; 1800 - 1826), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "JONES, JOHN ROBERT ('Alltud Glyn Maelor'; 1800 - 1881), llenor ac emynydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "ROBERTS, ROBERT (1800 - 1878), ysgolfeistr a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn Llangeitho; | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "WILLIAMS, JOHN ('Ioan ap Ioan'; 1800 - 1871), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "WILLIAMS, WILLIAM ('Gwilym ab Ioan'; 1800 - 1868), bardd yn U.D.A.; | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ . Dictionary of National Biography. Llundain: Smith, Elder & Co. 1885–1900.
- ↑ George Lewis SMYTH (1843). Biographical Illustrations of Westminster Abbey. t. 211.
- ↑ Englishmen (1836). Lives of eminent and illustrious Englishmen, ed. by G. G. Cunningham. t. 291.
- ↑ "REES, LEWIS (1710 - 1800), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
- ↑ "PARRI, HARRI ('Harri Bach o Graig-y-gath'; 1709? - 1800), bardd a chlerwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-11-11.
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899