1858 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y flwyddyn 1858 i Gymru a'i phobl.
Deiliaid
golygu- Tywysog Cymru - Albert Edward
- Tywysoges Cymru - yn wag
Digwyddiadau
golygu
- Ionawr
- Mae addysgu yn dechrau yng Ngholeg Normal Bangor, a sefydlwyd gan Hugh Owen.
- Diwedd Streic Aberdâr 1857-8 yn y diwydiant glo.
- 20 Ebrill - Mae John Jones (Shoni Sguborfawr) yn cael pardwn amodol am ei rôl yn Helyntion Beca.
- Mehefin - Codi Cloc y Dref yn Nhredegar.
- 20 Mehefin - Diwedd Gwrthryfel India 1857, y mae'r Uwchfrigadydd Charles Hinde yn chwarae rhan bwysig yn ei atal.
- 29 Awst - Mae'r cerddor Robert Davies (Asaph Llechid) yn cael ei ladd gan gwymp wrth ei waith yn chwarel Cae-braich-y-cafn.
- 5 Hydref - Agorwyd Rheilffordd Dyffryn Clwyd, a adeiladwyd gan David Davies Llandinam.[1]
- 13 Hydref - Lladdir 20 o ddynion mewn damwain lofaol yng Nglofa Lower Duffryn, Aberpennar.
- dyddiad anhysbys - Mae Richard Kyrke Penson yn arddangos cynllun o'i ddyluniad ar gyfer odynau calch Cilyrychen yn yr Academi Frenhinol.[2]
Celfyddydau a llenyddiaeth
golygu
Gwobrau
golygu- "Eisteddfod Fawr" yn Llangollen ; ymddangosiad cynnar seremoni'r Orsedd. Ebenezer Thomas (Eben Fardd) yn ennill y wobr gyntaf am ei gerdd Maes Bosworth.
Llyfrau newydd
golygu- William Davies (Gwilym Teilo) — Llandilo-Vawr and its Neighbourhood
- Richard Foulkes Edwards (Risiart Ddu o Wynedd) - Y Blaenffrwyth
- Owen Wynne Jones — Lleucu Llwyd
- Robert Owen — An Introduction to the Study of Dogmatic Theology
- Louisa Matilda Spooner (yn ddienw) — Gladys of Harlech [3]
- Alfred Russel Wallace — On the Tendency of Varieties to Depart Indefinitely From the Original Type
Cerddoriaeth
golygu- Thomas Gruffydd Jones (Tafalaw Bencerdd) - Y Drysorfa Gorawl
- Edward Stephen (Tanymarian) - Requiem
Genedigaethau
golygu.jpg)
.jpg)
- 6 Ionawr - Ben Davies, canwr opera (bu farw 1943) [4]
- 18 Ionawr - William Napier Bruce, gwas sifil (bu f. 1936) [5]
- 28 Ionawr - Edgeworth David, fforiwr (bu farw 1934) [6]
- 30 Ionawr - William Jenkin Davies, gweinidog Undodaidd, llenor, a cherddor (bu f 1919) [7]
- 11 Mawrth - David Edwards, newyddiadurwr (bu f 1916) [8]
- 20 Mawrth - William Nathaniel Jones, arwerthwr ac Aelod Seneddol Rhyddfrydol Caerfyrddin [9]
- 30 Mawrth - Robert Owen (Bardd y Môr) athro a bardd (bu f. 1885) [10]
- 9 Ebrill - Aneurin Rees, chwaraewr rhyngwladol rygbi'r undeb Cymru (bu farw 1932) [11]
- 10 Ebrill - Seth Joshua, gweinidog (MC) ( bu f 1925) [12]
- 12 Mai - John Evans, gweinidog (A) ac athro yn y Coleg Coffa, Aberhonddu (bu f. 1963) [13]
- 15 Mai - B B Man, chwaraewr rhyngwladol i undeb rygbi Cymru (bu farw 1948) [14]
- 11 Mehefin - Henry Parry-Williams, ysgolfeistr a bardd (bu f-1925) [15]
- 11 Gorffennaf - William Rhys Roberts athro Groeg (bu f. 1929) [16]
- 13 Awst - Hugh Michael Hughes, gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu f 1933) [17]
- 16 Awst - George Woosung Wade clerigwr, athro, ac awdur (bu f 1941) [18]
- 6 Medi - Robert Bryan, bardd a cherddor (bu f 1920) [19]
- 19 Medi - William Robert Edwards (Glanllafar) gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, a llenor (bu f. 1921) [20]
- 19 Medi - Walter Spurrell argraffydd a chyhoeddwr (bu f 1934) [21]
- 24 Medi - Edmund Osborne Jones clerigwr (bu f 1931) [22]
- 8 Hydref - Robert Owen Hughes (Elfyn), newyddiadurwr a bardd (bu farw 1919) [23]
- 14 Hydref - Thomas Shankland llyfryddwr a hanesydd (bu f 1927) [24]
- 25 Hydref - Tom Clapp, capten undeb rygbi Cymru [25]
- 30 Hydref - Alfred Onions, gwleidydd (bu farw 1921) [26]
- 18 Rhagfyr - Syr Owen Thomas, milwr a gwleidydd [27]
- 25 Rhagfyr - Frederick Margrave, chwaraewr rygbi (bu farw 1946)
- 26 Rhagfyr - Syr Owen Morgan Edwards, academydd ac awdur (bu farw 1920) [28]
- 27 Rhagfyr - Syr John Herbert Lewis, cyfreithiwr a gwleidydd (bu farw 1933) [29]
- 28 Rhagfyr - Josiah Towyn Jones, gwleidydd (bu farw 1925) [30]
- Dyddiad anhysbys
Marwolaethau
golygu
- Chwefror - George Lewis (Eiddil Llwyn Celyn), crydd a bardd (g c 1826) [34]
- 22 Mawrth - Mary Anne Edmunds, hyrwddwr addysg yng Nghymru; athrawes (g 1813) [35]
- 6 Ebrill - Stephen Davies, bardd (g 1790) [36]
- 11 Ebrill - James Griffiths, gweinidog gyda'r Annibynwyr (g. 1782) [37]
- 13 Mai - Lewis Loyd, banciwr, 91 [38]
- 19 Mai - John Davies, gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr (g 1795) [39]
- 25 Mai - Hugh Jones (Erfyl), llenor (g 1789) [40]
- 26 Mai - Thomas William Jenkyn, gweinidog ac athro diwinyddol gyda'r Annibynwyr (g 1794) [41]
- 19 Mehefin - David Morris, pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a cyhoeddwr (1787) [42]
- 4 Gorffennaf - Thomas Edwards (Caerfallwch), geiriadurwr, 78 [43].
- 14 Gorffennaf - David Morgan, gweinidog gyda'r Annibynwyr a hanesydd (g 1779) [44]
- 19 Gorffennaf - John Jones (Poet Jones), bardd yn yr iaith Saesneg (g 1788) [45]
- 29 Awst - Robert Davies, (Asaph Llechid) cerddor (g 1834) [46]
- 29 Awst - David Davies Evans gweinidog y Bedyddwyr, a golygydd (g 1787) [47]
- 16 Hydref - Charles Norris, arlunydd, 79 [48]
- 17 Tachwedd - Robert Owen, Sosialydd Utopaidd, 87 [49]
- 20 Tachwedd - Syr Joseph Bailey, Barwnig 1af, meistr haearn, 75 [50]
- 18 Rhagfyr - John Salusbury Piozzi Salusbury, nai i Hester Thrale, 65
- 27 Rhagfyr - John Williams, clerigwr ac ysgolhaig (g 1792) [51]
- Dyddiad anhysbys
- Shoni Sguborfawr, un o derfysgwyr 'Beca (g 1811) [52]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Railscot - A History of Britain's Railways". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-12-09. Cyrchwyd 2019-08-01.
- ↑ Thomas Lloyd; Julian Orbach; Robert Scourfield (2006). Carmarthenshire and Ceredigion. Yale University Press. t. 266. ISBN 0-300-10179-1.
- ↑ "Gladys of Harlech yng Nghatalog Gwasg Honno". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-07-26. Cyrchwyd 2019-08-01.
- ↑ "DAVIES, BENJAMIN (1858 - 1943), datganwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "BRUCE, WILLIAM NAPIER (1858 - 1936) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). DAVID, Syr TANNATT WILLIAM EDGEWORTH (1858 - 1934), daearegwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 31 Gor 2019
- ↑ "DAVIES, WILLIAM JENKIN (1858 - 1919), gweinidog Undodaidd, llenor, a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EDWARDS, DAVID (1858 - 1916), newyddiadurwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "Jones, Lt-Col William Nathaniel, (1858–24 May 1934), DL; JP". WHO'S WHO & WHO WAS WHO. doi:10.1093/ww/9780199540884.013.u212103. Cyrchwyd 2021-04-06.
- ↑ "OWEN, ROBERT (1858 - 1885), athro a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "Theophilus Aneurin Rees (1858-1932) - Find A..." www.findagrave.com. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "JOSHUA, SETH (1858-1925), gweinidog (MC) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EVANS, JOHN (1858 - 1963); gweinidog (A) ac athro yn y Coleg Coffa, Aberhonddu | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "WALES' FIRST MATCH - Evening Express". Walter Alfred Pearce. 1907-12-28. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "PARRY-WILLIAMS, HENRY (1858 - 1925), ysgolfeistr a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM RHYS (1858 - 1929), athro Groeg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "HUGHES, HUGH MICHAEL (1858 - 1933), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "WADE, GEORGE WOOSUNG (1858 - 1941), clerigwr, athro, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "BRYAN, ROBERT (1858 - 1920), bardd a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EDWARDS, WILLIAM ROBERT ('Glanllafar', 1858 - 1921), gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "SPURRELL (TEULU), Caerfyrddin | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-27.
- ↑ "JONES, EDMUND OSBORNE (1858 - 1931), clerigwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-27.
- ↑ "HUGHES, ROBERT OWEN ('Elfyn'; 1858 - 1919), newyddiadurwr a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-27.
- ↑ "SHANKLAND, THOMAS (1858 - 1927), llyfryddwr a hanesydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-27.
- ↑ "MR T J CLAPP OF NEWPORT - The Western Mail". Abel Nadin. 1888-05-07. Cyrchwyd 2020-06-15.
- ↑ ONIONS, Alfred, Who Was Who, A & C Black, an imprint of Bloomsbury Publishing plc, 1920-2015; online edn, Oxford University Press, 2014 ; online edn, April 2014 adalwyd 31 Gorffennaf 2019
- ↑ Richards, T., (1970). THOMAS, Syr OWEN (1858 - 1923), awdurdod ar ffermio, brigadydd, aelod seneddol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 31 Gor 2019
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). EDWARDS, Syr OWEN MORGAN (1858 - 1920), llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 31 Gor 2019
- ↑ Jones, I., (1953). LEWIS, Syr JOHN HERBERT (1858 - 1933), cyfreithiwr a gwleidyddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 31 Gor 2019
- ↑ Jones, D. T., (1953). JONES, JOSIAH (TOWYN) (1858 - 1925), gweinidog gyda'r Annibynwyr ac aelod seneddol. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 31 Gor 2019
- ↑ "HOBLEY, WILLIAM (1858 - 1933), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EVANS, DAVID CLEDLYN (1858 - 1940), ysgolfeistr, daearegydd a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "MATTHEWS, JOHN HOBSON ('Mab Cernyw'; 1858 - 1914), hanesydd Pabyddol, arbenigwr mewn dogfennau, a chyfreithiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "LEWIS, GEORGE ('Eiddil Llwyn Celyn'; 1826? - 1858), crydd a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EDMUNDS, MARY ANNE (1813 - 1858) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "DAVIES, STEPHEN (1790 - 1858), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "GRIFFITHS, JAMES (1782 - 1858), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "LOYD, LEWIS (1767-1858), bancer | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "DAVIES, JOHN (1795 - 1858), gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "JONES, HUGH ('Erfyl'; 1789 - 1858), llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "JENKYN, THOMAS WILLIAM (1794 - 1858), gweinidog ac athro diwinyddol gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "MORRIS, DAVID (1787 - 1858), pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, cyhoeddwr gweithiau 'Pantycelyn' | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ Lewis, H., (1953). EDWARDS, THOMAS (‘Caerfallwch’; 1779 - 1858), geiriadurwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 1 Awst 2019
- ↑ "MORGAN, DAVID (1779 - 1858), gweinidog gyda'r Annibynwyr a hanesydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "JONES, JOHN ('Poet Jones'; 1788 - 1858), prydydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "DAVIES, ROBERT ('Asaph Llechid,' 1834 - 1858), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "EVANS, DAVID DAVIES (1787 - 1858), Pontrhydyrynn, gweinidog y Bedyddwyr, a golygydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). NORRIS, CHARLES (1779 - 1858), arlunydd ac ysgythrwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 1 Awst 2019
- ↑ Rees, J. F., (1953). OWEN, ROBERT (1771 - 1858), Sosialydd Utopaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 1 Awst 2019
- ↑ Price, W. W., (1953). BAILEY (TEULU), Glanusk Park, sir Frycheiniog. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 1 Awst 2019
- ↑ "WILLIAMS, JOHN (1792 - 1858), clerigwr, ysgolhaig, ac athro | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
- ↑ "JONES, JOHN (fl. 1811-58; 'Shoni Sguborfawr'), un o derfysgwyr 'Beca' | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-26.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899