1840au yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y degawd 1840–1849 i Gymru a'i phobl.
_NLW3364283.jpg)
Deiliaid
golygu- Tywysog Cymru - Albert Edward (o 1841)
- Tywysoges Cymru - yn wag
Digwyddiadau
golygu
- 1840
- 1 Ionawr - Achos llys y Siartwyr John Frost, Zephaniah Williams a William Jones am eu rhan yn Terfysg Casnewydd 1839 yn parhau yn Nhrefynwy [1] gerbron y Prif Ustus Tindal. Dyma'r achos cyntaf lle mae achos yn cael ei gofnodi mewn llaw-fer.
- 16 Ionawr - Mae Frost, Williams a Jones yn eu cael eu canfod yn euog o Uchel Deyrnfradwriaeth am eu rhan yn nherfysgoedd y Siartwyr,[2] ac yn cael eu dedfrydu i farwolaeth - y tro diwethaf i'r ddedfryd o Grogi, diberfeddu a chwarteru gael ei ddefnyddio yn y Deyrnas Unedig. O ganlyniad i ddeisebu trwy'r deyrnas a lobïo'r Ysgrifennydd Cartref yn uniongyrchol gan yr Arglwydd Brif Ustus, mae'r ddedfryd yn cael ei gymudo i gludiant am oes. (Cafodd Frost pardwn yn ddiweddarach ).
- 30 Hydref - Cangen gyntaf Eglwys Iesu Grist o Saint y Dyddiau Diwethaf yng Nghymru yn cael ei ffurfio yn Sir y Fflint.[3]
- 1841
- 19 Chwefror - Mae'r llong Governor Fenner, sy'n cludo ymfudwyr i America, yn suddo oddi ar Gaergybi ar ôl gwrthdaro â stemar, gan golli 123 o fywydau.[4]
- 9 Mawrth - Tynnwyd y ffotograff cyntaf y gwyddys amdano yng Nghymru; ffotograff o Gastell Margam gan Calvert Jones.[5]
- Sefydlu Coleg Bala-Bangor.[6]
- 1842
- Mae Helyntion Becca, a welodd gweithredu achlysurol ym 1839, yn dechrau o ddifrif.[7]
- Pont Bochrwyd wedi'i chwblhau dros Afon Gwy.
- Awst - Gweithwyr yng Ngwaith Haearn Cyfarthfa a Gwaith Haearn Penydarren yn ymuno â'r streic gyffredinol.
- 30 Awst - Syr William Nott yn trechu'r Affghaniaid yn Ghazni.[8]
- 1843
- 15 Ebrill - Marwolaeth William Howells, yr achos "gwenwyno Trelales". Mae ei chwaer a'i frawd-yng-nghyfraith yn eu canfod yn ddieuog o'i lofruddiaeth yn ddiweddarach.[9]
- Hydref - Penodi Syr Thomas Frankland Lewis i gadeirio'r comisiwn ymchwilio i Helynt Becca.[10]
- 22 Rhagfyr - Mae John Jones (Shoni Sguborfawr), un o arweinwyr Terfysgoedd Becca yn cael ei ddedfrydu i gludiant i Awstralia.[11]
- 1844
- 1 Ionawr - Lladdir 11 neu 12 o ddynion mewn damwain lofaol ym Mhwll Glo Canol Canol, Y Rhondda.[12]
- 14 Chwefror - Lladdir 40 o ddynion gan lifogydd mewn pwll glo yn Landshipping, Sir Benfro.
- 13 Mai - Lladd 7 neu 8 dyn mewn damwain lofaol yn Jeffreyston, Penfro.[13]
- 3 Rhagfyr - 6 dyn yn cael eu lladd mewn damwain lofaol ar Lefel Fforest, Dinas, Rhondda.
- 1845
- 1 Mawrth - Mae'r gwaith yn cychwyn ar adeiladu Rheilffordd Caer a Chaergybi;[14] Robert Stephenson yw prif beiriannydd y prosiect.
- 2 Awst - Lladd 26 o ddynion mewn damwain lofaol yng Nghwmbach, Aberdâr.[15]
- Thomas Gee yn etifeddu busnes argraffu ei dad.[16]
- 1846
- Mawrth - Mae araith gan William Williams, AS Coventry, ar bwnc addysg a’r Gymraeg yn arwain at gomisiynu adroddiad y Llyfrau Gleision.
- Sefydlir Cymdeithas Hynafiaethau Cymru gan Harry Longueville Jones a John Williams (Ab Ithel) ac mae'n lansio ei gyfnodolyn Archaeologia Cambrensis.[17]
- 1847
- 14 Ionawr - Mae pob un o’r un ar ddeg aelod o griw bad achub Y Parlwr Du yn cael eu boddi pan fydd yn suddo oddi ar arfordir y Rhyl.
- 8 Ebrill - Mae John Jones (Shoni Sguborfawr) yn cael ei alltudio i Tasmania am saethu dyn.
- 1848
- 24 Hydref - Sefydlir Coleg y Drindod, Caerfyrddin (fel Coleg Hyfforddi De Cymru a Sir Fynwy), i hyfforddi athrawon ar gyfer Ysgolion Cenedlaethol (ysgolion Eglwys Loegr.[18]
- 14 Tachwedd - Agor Gwallgofdy Tlodion Siroedd Gogledd Cymru ( Ysbyty Gogledd Cymru ), Dinbych.[19]
- 1849
- 2 Ionawr - Cwblhau'r ddau diwb Pont Rheilffordd Conwy Robert Stephenson.[20]
- 13 Mai - Cofnodir achos o golera yng Nghaerdydd, dechreuad achos sy'n ymledu i Ferthyr, Dowlais ac Aberdâr, ac yn lladd 800 o bobl.[21]
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguLlyfrau newydd
golygu
- Anne Beale - Traits and Stories of the Welsh Peasantry (1849) [22] (Copi digidol ar gael trwy Internet Archive)
- Robert Elis (Cynddelw) - Yr Adgyfodiad (1849) [23]
- John Hughes - The Self-Searcher (1848) [24]
- John Jenkins - National Education (1848) [25]
- Samuel Lewis - Topographical Dictionary of Wales (1849) [26] (Copi digidol ar British History Online)
- John Lloyd
- Poems (1847) [27] (Fersiwn e-lyfr di-dâl i'w darllen trwy Google Books)
- The English Country Gentleman (1849) [28] (Copi digidol o argraffiad 1865 ar gael trwy Internet Archive)
- Richard Williams Morgan (Môr Meirion) - Maynooth and St. Asaph (1848) [29]
- Edward Parry - Railway Companion from Chester to Holyhead (1848) [30] (Copi digidol gan Internet Archive)
- Thomas Stephens - The Literature of the Kymry (1849) [31] (Fersiwn e-lyfr di-dâl i'w darllen trwy Google Books
- Morris Williams (Nicander) [32]
- Y Flwyddyn Eglwysig (1843)
- Llyfr yr Homiliau (1847)
Cerddoriaeth
golygu- Rosser Beynon (Asaph Glan Tâf) - Telyn Seion (1845) [33]
- John Ambrose Lloyd - Y Ganaan Glyd (1845) [34]
- Rowland Prichard - Cyfaill y Cantorion (1844) [35] (e-lyfr di-dâl i'w darllen ar Google Books)
- Robert Herbert Williams - Alawydd Trefriw (1848) [36]
Genedigaethau
golygu
_NLW3364255.jpg)
- 1840
- 16 Medi - Alfred Thomas, Barwn 1af Pontypridd (bu farw 1927) [37]
- 29 Tachwedd - Rhoda Broughton, nofelydd (bu farw 1920) [38]
- 3 Rhagfyr - Francis Kilvert, dyddiadurwr (bu farw 1879) [39]
- 5 Rhagfyr - John E. Jones, llywodraethwr Nevada (bu farw 1896)[40]
- 17 Rhagfyr - Matthew Vaughan-Davies, Barwn 1af Ystwyth, gwleidydd (bu farw 1935) [41]
- 1841
- 28 Ionawr - Syr Henry Morton Stanley, fforiwr (bu farw 1904) [42]
- 5 Ebrill - Robert Rees, canwr a cherddor (bu farw 1892) [43]
- 21 Mai - Joseph Parry, cyfansoddwr (bu farw 1903) [44]
- 9 Tachwedd - Edward Albert, Tywysog Cymru (Edward VII yn ddiweddarach; bu farw 1910)
- 1842
- 14 Mehefin - William Abraham (Mabon), gwleidydd (bu farw 1922) [45]
- 28 Medi - William John Parry, arweinydd chwarelwyr (bu farw 1927) [46]
- 1843
- 12 Mai - Thomas William Rhys Davids, sylfaenydd y Pali Text Society (bu farw 1922)
- 20 Rhagfyr - Frances Hoggan, menyw gyntaf Prydain i gymhwyso fel meddyg (bu farw 1927) [47]
- 1844
- 28 Ebrill - Thomas Jones (Tudno) bardd (bu farw 1895) [48]
- 28 Gorffennaf - Gerard Manley Hopkins, bardd o Gymru (bu farw 1889) [49]
- 1 Rhagfyr - Alexandra o Ddenmarc, Tywysoges Cymru 1901–1910
- 1845
- 24 Chwefror - Alfred Lewis Jones, perchennog busnes llongau (bu farw 1909) [50]
- 16 Mai - Amy Dillwyn, gwraig fusnes a nofelydd (bu farw 1935) [51]
- 21 Mehefin - Samuel Griffith, Prif Weinidog Queensland (bu farw 1920) [52]
- 1846
- 1 Hydref - John Cadvan Davies, gweinidog a bardd (bu f. 1923) [53]
- 17 Hydref - Mary Davies (Mair Eifion), bardd (bu f. 1882) [54]
- 6 Rhagfyr - James Charles, diwinydd (bu f. 1920) [55]
- 28 Rhagfyr - William Frost, telynor (bu f. 1891) [56]
- 3 Awst - Samuel M. Jones, Maer Toledo, Ohio (bu f. 1904) [57]
- 1847
- 23 Ionawr - Daniel James, emynydd (bu farw 1920)
- Llewelyn Kenrick, pêl-droediwr (bu farw 1933) [58]
- 1848
- 18 Medi - Robert Harris, arlunydd (bu farw 1919) [59]
- 30 Rhagfyr - David Jenkins, cyfansoddwr (bu farw 1915)
- 1849
- 21 Ebrill - Syr David Treharne Evans, Arglwydd Faer Llundain (bu f. 1907) [60]
- 2 Mai William Cadwaladr Davies, addysgwr (bu f. 1905) [61]
Marwolaethau
golygu_(cropped).jpg)
- 1840
- 6 Ionawr - Syr Watkin Williams-Wynn, 5ed Barwnig, gwleidydd a milwr, 67 [62]
- 12 Mawrth - John William Thomas, mathemategydd, 46 [63]
- 17 Mawrth - William Williams o'r Wern, 58 [64]
- 19 Mai - John Blackwell (Alun), bardd, 42 [65]
- 1841
- 8 Mehefin - John Elias, pregethwr (ganwyd 1774) [66]
- dyddiad anhysbys - John Blackwell (Alun), bardd (ganwyd 1797) [67]
- 1842
- 20 Awst - Hussey Vivian, Barwn 1af Vivian, perthynas teulu Vivian Abertawe (ganwyd 1775)
- 1843
- 26 Mawrth - Robert Richford Roberts, arweinydd Methodistaidd o Gymru yn UDA
- 27 Mawrth - Henry Nevill, 2il Iarll y Fenni (ganwyd 1755)
- 1845
- 1 Ionawr - Syr William Nott, arweinydd milwrol, 62 [68]
- 26 Ionawr - Peter Jones (Pedr Fardd), bardd, 69 [69]
- 1846
- 28 Mawrth - Daniel Evans (Daniel Ddu o Geredigion), bardd, 53 [70]
- 29 Gorffennaf - John Owens, cymwynaswr addysgol, 55 [71]
- 3 Rhagfyr - Daniel Jones, cenhadwr, 33 [72]
- 1847
- 13 Chwefror - Sharon Turner, hanesydd, 78 [73]
- 17 Mawrth - Syr Harford Jones Brydges, diplomydd ac awdur, 83 [74]
- 29 Mawrth - Humphrey Gwalchmai, arweinydd y Methodistiaid Calfinaidd, 59 [75]
- 1848
- 18 Mawrth - John Crichton-Stuart, 2il Ardalydd Bute, crëwr Caerdydd fodern (ganwyd 1793)
- dyddiad anhysbys - Thomas Price (Carnhuanawc), bardd a hanesydd (ganwyd 1787)
- 1849
- 21 Mawrth - William Sherley Williams, arloeswr o dras Gymreig
- 16 Medi - Thomas Jones, cenhadwr
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Frost, John (1839). Trial of John Frost for high treason: revised by a Barrister. t. 19.
- ↑ Maunder, Samuel; Cox, George William (1856). The Treasury of History (arg. New). Longman & Co. tt. 499-.
- ↑ "Wales". Cyrchwyd 2014-06-10.
- ↑ Joseph Haydn; Benjamin Vincent (1860). A Dictionary of Dates Relating to All Ages and Nations: For Universal Reference; Comprehending Remarkable Occurrences, Ancient and Modern...particularly of the British Empire. E. Moxon. t. 721.
- ↑ National Library of Wales (1987). Annual Report - National Library of Wales.
- ↑ Alan P. F. Sell (24 Hydref 2014). One Ministry, Many Ministers: A Case Study from the Reformed Tradition. Wipf and Stock Publishers. t. 84. ISBN 978-1-62564-892-1.
- ↑ Paul O'Leary (15 Hydref 2012). Claiming the Streets: Processions and Urban Culture in South Wales, C.1830-1880. Gwasg Brifysgol Cymru. t. 194. ISBN 978-1-78316-275-8.
- ↑ Tony Jaques (2007). Dictionary of Battles and Sieges: F-O. Greenwood Publishing Group. t. 392. ISBN 978-0-313-33538-9.
- ↑ "GLAMORGANSHIRE SUMMER ASSIZES - Monmouthshire Merlin". Charles Hough. 1843-07-15. Cyrchwyd 2019-08-14.
- ↑ John Davies (25 Ionawr 2007). Hanes Cymru. Penguin Adult. ISBN 9780141961729.
- ↑ Williams, D., (1953). JONES, JOHN (fl. 1811-58; ‘Shoni Sguborfawr’), un o derfysgwyr ‘Beca’. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ The Cambrian: A Magazine for the Welsh in America. D.I. Jones. 1893. t. 330.
- ↑ The Illustrated London News. Leighton. 1844. t. 16.
- ↑ John Maxwell Dunn (1948). The Chester & Holyhead Railway. Oakwood Press.
- ↑ Commercial Relations of the United States with Foreign Countries During the Years... U.S. Government Printing Office. 1897.
- ↑ Cylchgrawn Hanes Cymru. Gwasg Brifysgol Cymru. 1994.
- ↑ Abraham Hume (1847). The Learned Societies and Printing Clubs of the United Kingdom: Being an Account of Their Respective Origin, History, Objects, and Constitution: with Full Details Respecting Membership, Fees, Their Published Works and Transactions, Notices of Their Periods and Places of Meeting, &c. and a General Introduction and a Classfied Index. Longman, Brown, Green, and Longmans. t. 164.
- ↑ National Library of Wales (1993). Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru: The National Library of Wales Journal. Cyngor y Llyfrgell Genedlaethol. t. 326.
- ↑ Kathryn Burtinshaw; John R F Burt (30 Ebrill 2017). Lunatics, Imbeciles and Idiots: A History of Insanity in Nineteenth-Century Britain and Ireland. Pen and Sword. t. 83. ISBN 978-1-4738-7906-5.
- ↑ Stephenson's Tubular Bridge, Conwy adalwyd 15 Awst 2019
- ↑ "CARDIFF - The Principality". David Evans. 1849-06-01. Cyrchwyd 2019-08-15.
- ↑ Internet Archive Traits and Stories of the Welsh Peasantry adalwyd 5 Awst 2019
- ↑ Online Books Ellis, Robert, called Cynddelw, 1810-1875 adalwyd 5 Awst 2019
- ↑ Williams, D., (1953). HUGHES, JOHN (1787 - 1860), archddiacon Ceredigion, clerigwr efengylaidd, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Awst 2019
- ↑ Evans, E., (1953). JENKINS, JOHN (1821 - 1896) golygydd a chyfieithydd, Llanidloes;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 6 Awst 2019
- ↑ Samuel Lewis, A Topographical Dictionary of Wales (London, 1849), British History Online adalwyd 7 Awst 2019
- ↑ Poems; John Lloyd Longman, 1847
- ↑ Internet Archive The English Country Gentleman, and Other Poems, John Lloyd adalwyd 7 awst 2019
- ↑ Jones, N. C., (1953). MORGAN, RICHARD WILLIAMS (‘Môr Meirion’; c. 1815 - c. 1889), clerigwr ac awdur Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Internet Archive The railway companion from Chester to Holyhead ... to which is added the tourist's guide to Dublin and its environs, Parry, Edward adalwyd 7 Awst 2019
- ↑ Google Books The Literature of the Kymry: Being a Critical Essay on the History of the Language and Literature of Wales During the Twelfth and Two Succeeding Centuries; Containing Numerous Specimens of Ancient Welsh Poetry in the Original and Accompanied with English Translations adalwyd 7 Awst 2019
- ↑ Ellis, T. I., (1953). WILLIAMS, MORRIS (‘Nicander’; 1809 - 1874), clerigwr a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Griffith, R. D., (1953). BEYNON, ROSSER (‘Asaph Glan Tâf’; 1811 - 1876), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Griffith, R. D., (1953). LLOYD, JOHN AMBROSE (1815-1874), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Cyfaill i'r cantorion; sef casgliad o donau hawdd ar wahanol achosion Rowland Hugh Prichard Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Griffith, R. D., (1953). WILLIAMS, ROBERT HERBERT (‘Corfanydd’; 1805 - 1876), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Owens, B. G., (1953). THOMAS, ALFRED, barwn Pontypridd (1840 - 1927), o Fronwydd, Caerdydd;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Flint, K. (2004, September 23). Broughton, Rhoda (1840–1920), novelist. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ enkins, Jenkins, R. T., (1953). KILVERT, ROBERT FRANCIS (1840 - 1879), clerigwr a dyddiadurwr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Nevada Governors' Biographical Information adalwyd 10 Tachwedd 2018
- ↑ (2007, December 01). Ystwyth, 1st Baron cr 1921, of Tan-y-Bwlch, (Matthew Lewis Vaughan-Davies) (17 Dec. 1840–21 Aug. 1935). WHO'S WHO & WHO WAS WHO Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Davies, W. Ll., (1953). STANLEY, Syr HENRY MORTON, gynt ROWLANDS, JOHN (1841 - 1904), arloesydd canolbarth Affrica. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Griffith, R. D., (1953). REES, ROBERT (‘Eos Morlais’; 1841 - 1892). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Ambrose, G. P., (1953). PARRY, JOSEPH (1841 - 1903), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Morris-Jones, H., (1953). ABRAHAM, WILLIAM (‘Mabon’; 1842 - 1922), aelod seneddol a llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ Thomas, D., (1953). PARRY, WILLIAM JOHN (1842 - 1927), arweinydd Llafur ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ Jenkins, B., (2016). HOGGAN [née Morgan], FRANCES ELIZABETH (1843-1927), meddyg a diwygwraig gymdeithasol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ Parry, T., (1953). JONES, THOMAS TUDNO, (‘Tudno’; 1844 - 1895). Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ White, N. (2009, January 08). Hopkins, Gerard Manley (1844–1889), poet. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 14 Awst 2019
- ↑ Griffiths, G. M., (1953). JONES, Syr ALFRED LEWIS (1845 - 1909);. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Painting, D. (2004, September 23). Dillwyn, (Elizabeth) Amy (1845–1935), novelist and businesswoman. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Stephens, J. O., (1953). GRIFFITH, Syr SAMUEL WALKER (1845 - 1920), barnwr yn Awstralia, etc.,. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Davies, E. T., (1953). DAVIES, JOHN CADVAN (‘Cadvan’; 1846 - 1923), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Lewis, I., (1953). DAVIES, MARY (‘Mair Eifion’; 1846 - 1882), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Davies, T. E., (1953). CHARLES, JAMES (1846 - 1920), gweinidog Annibynnol a diwinydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Griffith, R. D., (1953). FROST, WILLIAM FREDERICK (1846 - 1891), telynor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Ohio History Samuel M. Jones Archifwyd 2020-09-22 yn y Peiriant Wayback Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Dodd, A. H., & Lerry, G. G., (1953). KENRICK (TEULU), Wynn Hall, sir Ddinbych, a Bron Clydwr, Sir Feirionnydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Moncrieff Williamson, “HARRIS, ROBERT,” in Dictionary of Canadian Biography, vol. 14, University of Toronto/Université Laval, 2003 Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Lewis, I., (1953). EVANS, Syr DAVID TREHARNE (1849 - 1907), arglwydd faer Llundain. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Lloyd, J. E., (1953). DAVIES, WILLIAM CADWALADR (1849 - 1905), un o arloeswyr y mudiad addysg yng Nghymru. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ The History of Parliament: the House of Commons 1820-1832, ed. D.R. Fisher, 2009 WILLIAMS WYNN, Sir Watkin, 5th bt. (1772-1840), of Wynnstay, Ruabon, Denb. and St. James's Square, Mdx adalwyd 7 Awst 2019
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). THOMAS, JOHN WILLIAM (‘Arfonwyson’; 1805 - 1840), mathemategwr, Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Owen, R. G., (1953). WILLIAMS, WILLIAM (1781 - 1840), o'r Wern,’ gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Parry, T., (1953). BLACKWELL, JOHN (‘Alun’; 1797 - 1840), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 7 Awst 2019
- ↑ Hughes, J. E., (1953). ELIAS, JOHN (1774 - 1841), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 13 Awst 2019
- ↑ Parry, T., (1953). BLACKWELL, JOHN (‘Alun’; 1797 - 1840), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 13 Awst 2019
- ↑ Sir Nicholas Harris Nicolas (1842). History of the Orders of Knighthood of the British Empire; of the Order of the Guelphs of Hanover; and of the Medals, Clasps, and Crosses, Conferred for Naval and Military Services. J. Hunter. t. 5.
- ↑ Looker, R., (1953). JONES, PETER (‘Pedr Fardd’; 1775 - 1845), bardd ac emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Jones, D. G., (1953). EVANS, DANIEL (‘Daniel Ddu o Geredigion’; 1792 - 1846), offeiriad a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Clapp, B. (2004, September 23). Owens, John (1790–1846), merchant and philanthropist. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Evans, E. L., (1953). JONES, DANIEL (1813 - 1846), cenhadwr ar ran y Methodistiaid Calfinaidd ar Fryniau Khassia, India;. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ Roberts, E. P., (1953). TURNER, SHARON (1768 - 1847), cyfreithiwr a hanesydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 15 Awst 2019
- ↑ George Fisher Russell Barker; Milverton Godfrey Dauglish (1886). Historical and Political Handbook. Chapman. t. 339.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). GWALCHMAI, HUMPHREY (1788 - 1847), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 15 Awst 2019
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899