1852 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y flwyddyn 1852 i Gymru a'i phobl.
,_%22Anffaeledigrwydd_y_Pab!%22_NLW3363819.jpg)
Deiliaid
golygu.jpg)
- Tywysog Cymru - Albert Edward
- Tywysoges Cymru - yn wag
Digwyddiadau
golygu- 24 Chwefror - Mae'r Times yn adrodd bod Robert Stephenson wedi cymeradwyo dyluniad Isambard Kingdom Brunel ar gyfer pont reilffordd yng Nghas-gwent.
- 10 Mai - 27 dyn yn cael eu lladd gan sugndraeth ym Mhwll Gwendraeth, Pontyberem.[1]
- Awst - Y Cenhadwr Mormonaidd o Helygain, Dan Jones yn dechrau ei ail genhadaeth (4 blynedd) ar gyfer Eglwys Iesu Grist Saint y Dyddiau Diwethaf yng Nghymru.[2] Mae hefyd yn goruchwylio cyfieithu Llyfr Mormon i'r Gymraeg.
- 14 Medi - Llong hwylio HMS Duke of Wellington, wedi'i throsi yn y dociau i yriant sgriw, yn cael ei lansio yn Noc Penfro.
- 4 Tachwedd - Yn etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig :
- Walter Coffin yw'r AS Anghydffurfiol cyntaf i gael ei ethol yng Nghymru.
- Henry Vivian yn dod yn AS dros Truro.
- Crawshay Bailey yn dod yn AS Bwrdeistrefi Mynwy.
- Rhagfyr - Yn yr isetholiad a achoswyd gan farwolaeth John Josiah Guest, etholir Henry Austin Bruce yn AS dros Merthyr Tudful.
- Prifysgol Cymru, Llanbedr Pont Steffan, yw'r sefydliad cyntaf yng Nghymru i ddyfarnu graddau.
- Mae'r gwaith o adeiladu Synagog Merthyr cyntaf yn dechrau.
- Mae Richard Muspratt yn sefydlu ffatri weithgynhyrchu alcali yn y Fflint.
- Sefydlodd Alliance Insurance Company yn Wrecsam, gan hysbysebu ei hun fel yr unig gwmni yswiriant o Gymru.
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguLlyfrau newydd
golygu- Aneurin Jones - Tafol y Beirdd
- William Rees (Gwilym Hiraethog) - Aelwyd F'Ewythr Robert (cyfieithiad o Uncle Tom's Cabin)
- John Williams (Glanmor) - allan a'r Cloddfeydd Aur
- Robert Williams - Enwogion Cymru: Geiriadur Bywgraffyddol o Gymry enwog, o'r Amserau Cynharaf
Cerddoriaeth
golygu- J. Ambrose Lloyd - Teyrnasoedd y Ddaear
- Edward Stephen (Tanymarian) - Ystorm Tiberias (oratorio)
- Thomas Williams (Hafrenydd) - Ceinion Cerddoriaeth
Genedigaethau
golygu- 20 Mawrth - John Gwenogvryn Evans, palaograffydd (bu farw 1930) [3]
- 26 Ebrill - William Eilir Evans, newyddiadurwr (bu farw 1910)
- 28 Ebrill - Syr Francis Edwards, Barwn 1af, gwleidydd Rhyddfrydol (bu farw 1927)
- 11 Mai - Syr David Saunders Davies, AS (bu farw 1934)
- 25 Tachwedd - Syr Evan Vincent Evans, cefnogwr yr Eisteddfod (bu farw 1934)
- Rhagfyr - Alice Gray Jones (Ceridwen Peris), awdur (bu farw 1943)
Marwolaethau
golygu- 23 Chwefror - Evan Jones (Ieuan Gwynedd), gweinidog a newyddiadurwr, 31
- 2 Mai - John Jones (Ioan Tegid), bardd, 60 [4]
- 20 Mai - Robert Williamson, bardd, 45?
- 26 Tachwedd - John Josiah Guest, peiriannydd, entrepreneur a gwleidydd, 77 [5]
- 18 Rhagfyr - Evan Owen (Allen), bardd a llenor, 47 [6]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Reference Wales. University of Wales Press. 1994. t. 238. ISBN 978-0-7083-1234-6.
- ↑ Williams, D., (1953). JONES, DANIEL (1811 - 1861), cenhadwr gyda'r Mormoniaid. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 27 Gor 2019, o https://bywgraffiadur.cymru/article/c-JONE-DAN-1811
- ↑ Alexander Hopkins McDonnald (1951). The Encyclopedia Americana. Americana Corporation. t. 592.
- ↑ Y Cylchgrawn: at wasanaeth crefydd, llenyddiaeth, gwleidiadaeth, ac hanesiaeth. 1869. t. 33.
- ↑ Madeleine Elsas (1960). Iron in the making: Dowlais Iron Company letters, 1782-1860. County Records Committee of the Glamorgan Quarter Sessions & County Council. t. viii.
- ↑ Roberts, Thomas Rowland; Eminent Welshmen a short biographical dictionary of Welshmen who have attained distinction from the earliest times to the present; Caerdydd 1908
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899