1813 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1813 i Gymru a'i phobl
.jpg)
Deiliaid
golygu- Tywysog Cymru - Siôr (Siôr IV yn ddiweddarach)
- Tywysoges Cymru - Caroline o Brunswick
Digwyddiadau
golygu.jpg)
- Ionawr - Syr Joseph Bailey yn gwerthu ei gyfran o 25% yng ngwaith haearn Cyfarthfa am £ 20,000.[1]
- Tachwedd - William Billingsley a'i fab-yng-nghyfraith Samuel Walker yn sefydlu Crochendy Nantgarw [2]
- dyddiad anhysbys
- Mae Anthony Hill a'i ddau frawd yn mynd i bartneriaeth yng ngwaith haearn Plymouth.
- Mae'r barics milwrol parhaol cyntaf yng Nghymru yn cael ei agor yn Aberhonddu.
- Daw Charles James Apperley yn asiant ar gyfer ystadau ei frawd-yng-nghyfraith yn Sir Gaernarfon, gan breswylio yn Nhŷ Gwyn, Llanbeblig.[3]
- Mae Elijah Waring yn sefydlu cyfnodolyn newydd, The Cambrian Visitor: a Monthly Miscellany, sy'n methu ar ôl wyth mis.
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguLlyfrau newydd
golygu- William Owen (Gwilym Alaw) - Lloffion o Faes Boaz[4]
- William John Davies (Gwilym Peris) - Awengerdd Peris
- Hugh Davies - Welsh Botanology … A Systematic Catalogue of the Native Plants of Anglesey, in Latin, English, and Welsh [5]
- Walter Davies (Gwallter Mechain) - General View of the Agriculture and Domestic Economy of North Wales
- M. Surrey - Llewellyn, Prince of Wales, or Gellert the Faithful Dog (drama)[6]
Genedigaethau
golygu- 13 Ionawr - Louis Lucien Bonaparte, gwleidydd, Rhufeinydd ac ieithydd (bu farw 1891) [7]
- 30 Ionawr - Samuel Prideaux Tregelles, ysgolhaig Beiblaidd, ieithydd (bu farw 1875) [8]
- 4 Chwefror - Kilsby Jones, gweinidog (bu farw 1889) [9]
- 8 Mawrth William Roberts (Nefydd), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, cynrychiolydd yr Ysgolion Brutanaidd a thramor (bu farw 1872) [10]
- 25 Mawrth - Mary Anne Edmunds, hyrwddwr addysg yng Nghymru; athrawes (bu farw 1858) [11]
- 2 Mai Mordecai Jones, hyrwyddwr Ysgolion Brutanaidd, perchennog gweithydd glo, etc. (bu farw 1880) [12]
- 13 Mai - Edward Matthews, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur (bu farw 1892) [13]
- 21 Mehefin - David Hughes, Tredegar, gweinidog gyda'r Annibynwyr, ac awdur (bu farw 1872) [14]
- 30 Mehefin - Thomas Briscoe, offeiriad ac ysgolhaig yn yr ieithoedd clasurol a Hebraeg (bu farw 1895) [15]
- 27 Gorffennaf David Lewis Evans, athro coleg a gweinidog Undodaidd (bu farw 1902) [16]
- 30 Gorffennaf - William Spurrell, argraffydd, llyfrwerthwr a chyhoeddwr(bu farw 1889) [17]
- 1 Awst - William Ambrose (Emrys), gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, a llenor (bu farw 1873) [18]
- 12 Medi - Daniel Jones, cenhadwr ar ran y Methodistiaid Calfinaidd (bu farw 1846) [19]
- 10 Hydref - William Adams, arbenigwr mewn mwnau (bu farw 1886) [20]
- 13 Hydref - David Humphreys, gweinidog (Bu farw 1866)
- 12 Rhagfyr - William Owen, (Prysgol) cerddor, awdur yr emyn-don Bryn Calfaria (bu farw 1893) [21]
- dyddiad anhysbys
- Edward Barnwell, hynafiaethydd ac ysgolfeistr (bu farw 1887)
- Robert Isaac Jones (Alltud Eifion), fferyllydd, llenor, ac argraffydd (bu farw 1905)
- John Edwards (Meiriadog), bardd, llenor a golygydd (bu farw 1906)
- Ellis Owen Ellis arlunydd (bu farw 1861)
- John Morris, prifathro Coleg yr Annibynwyr yn Aberhonddu (bu farw 1896) [22]
- David Thomas, gweinidog Annibynnol ac esboniwr Beiblaidd (bu farw 1894)
- Richard Davies Griffith, cenhadwr ac ieithydd gyda'r Methodistiaid Wesleaidd (bu farw 1856)
- John Thomas (Ifor Cwmgwys), bardd (bu farw 1866) [23]
Marwolaethau
golygu.jpg)
- 4 Chwefror - John Jones, Morafiad Cymreig cynnar (g 1731) [24]
- 17 Ebrill - Thomas Edwards (Yr Hwntw Mawr), llofrudd, crogwyd yn Nolgellau am lofruddio Mary Jones yn Llanfrothen [25]
- 15 Mai - John Greenwood, ffugiwr arian, y dyn olaf i'w grogi'n gyhoeddus ym Meirionnydd, dienyddwyd am geisio prynu diod yng Ngwesty'r Llew Aur, Dolgellau, gyda papur £5 ffug [26]
- 17 Hydref – Thomas Morgan, gweinidog (g 1737) [27]
- 14 Tachwedd – Edward Williams, diwinydd ac athro Annibynnol (g 1750) [28]
- 17 Rhagfyr – Edward Jones, Telynor, (g 1768) [29]
- Dyddiad anhysbys
- George Humphreys, clochydd a bardd (g tua 1747) [30]
- John Price, Offeiriad a llyfrgellydd (g 1735) [31]
- Edward Pugh - topograffydd, peintiwr ac awdur (g 1761) [32]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Birch, Alan. (2006). The Economic HIstory of the British Iron and Steel Industry, 1784-1879. Abingdon: Routledge. ISBN 9781136617232. OCLC 869091541.
- ↑ "NANTGARW POTTERY, TAFF'S WELL | Coflein". coflein.gov.uk. Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "APPERLEY, CHARLES JAMES (1779 - 1843), awdur llyfrau ac ysgrifau ar hela, rhedegfeydd ceffylau, etc., dan y ffugenw 'Nimrod'. | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ Catalogue of Welsh Books, Books on Wales, and Books by Welshmen, A.D. 1800-1862, at Glan Aber, Chester. 1870. t. 44.
- ↑ Davies, Hugh (1813). Welsh botanology; part the first. A systematic catalogue of the native plants of the Isle of Anglesey, in Latin, English, and Welsh. Wellcome Library. London : Printed for the author by W. Marchant [etc.]
- ↑ A History of Early Nineteenth Century Drama 1800-1850. CUP Archive. tt. 289–. GGKEY:02TQBKU1SAT.
- ↑ "BONAPARTE, Y Tywysog LOUIS-LUCIEN (1813 - 1891). | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "TREGELLES, SAMUEL PRIDEAUX (1813 - 1875), ysgolhaig Beiblaidd, ieithydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "JONES, JAMES RHYS ('Kilsby'; 1813 - 1889), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM ('Nefydd' 1813 - 1872), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, cynrychiolydd y British and Foreign School Society yn Neheudir Cymru, argraffydd, eisteddfodwr, llenor. | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "EDMUNDS, MARY ANNE (1813 - 1858) | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "JONES, MORDECAI (1813 - 1880), hyrwyddwr Ysgolion Brutanaidd, perchennog gweithydd glo, etc. | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "MATTHEWS, EDWARD (1813 - 1892), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "HUGHES, DAVID (1813 - 1872), gweinidog gyda'r Annibynwyr, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "BRISCOE, THOMAS (1813 - 1895), offeiriad ac ysgolhaig yn yr ieithoedd clasurol a Hebraeg | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "EVANS, DAVID LEWIS (1813 - 1902), athro coleg a gweinidog Undodaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "SPURRELL (TEULU), Caerfyrddin | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "AMBROSE, WILLIAM ('Emrys'; 1813 - 1873), gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "JONES, DANIEL (1813 - 1846), cenhadwr ar ran y Methodistiaid Calfinaidd ar Fryniau Khassia, India; | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "ADAMS, WILLIAM (1813 - 1886), arbenigwr mewn mwnau | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "OWEN, WILLIAM ('William Owen, Prysgol'; 1813 - 1893), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "MORRIS, JOHN (1813 - 1896), prifathro Coleg yr Annibynwyr yn Aberhonddu | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "THOMAS, JOHN ('Ifor Cwmgwys'; 1813 - 1866), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "JONES, JOHN (1731 - 1813), Morafiad Cymreig cynnar | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "Plant Harlech yn dysgu am waith fforensig trwy hanes yr Hwntw Mawr". Golwg360. 2017-04-13. Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "Chronology". Dolgellau. Cyrchwyd 2019-10-23.[dolen farw]
- ↑ "MORGAN, THOMAS (1737 - 1813), gweinidog Undodaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "WILLIAMS, EDWARD (1750 - 1813), diwinydd ac athro Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "JONES, EDWARD (1768 - 1813), telynor | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "HUMPHREYS, GEORGE (1747? - 1813), clochydd, bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
- ↑ "PRICE, JOHN (1735 - 1813), llyfrgellydd Bodley, Rhydychen | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-24.
- ↑ "PUGH, EDWARD (c. 1761 - 1813), peintiwr map-ddarluniau a golygfeydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". Cyrchwyd 2019-10-23.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899