1830au yng Nghymru

Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y ddegawd 1830 - 1839 i Gymru a'i phobl .

Deiliaid

Tywysog Cymru - yn wag
Tywysoges Cymru - yn wag

Celfyddydau a llenyddiaeth

Charles James Apperley

Llyfrau newydd

Charles James Apperley - The Chace, the Road, a'r Turf (1837)
Eliza Constantia Campbell - Tales about Wales (1837)
John Evans (ID Ffraid) - Hanes yr Iddewon (1831)
Y Fwyalchen ( blodeugerdd barddoniaeth) (1835)
Felicia Hemans - Songs of the Affections (1830)
Benjamin Jones (PA Môn) - Athrawiaeth Bedydd (1830)
Syr Samuel Rush Meyrick - Engraved Illustrations of Antient Arms and Armour, from the Collection at Goodrich Court (1830)
Thomas Price (Carnhuanawc) - Hanes Cymru a Chenedl y Cymry o'r Cynoesoedd hyd at Farwolaeth Llywelyn ap Gruffydd, cyf. 1 (1836)
William Williams (Caledfryn) - Drych Barddonol (1839)

Cerddoriaeth

Thomas Griffiths (Tau Gimel) - Casgliad o Hymnau (1830)
David James - Myfyrdawd (1833)

Genedigaethau

Trebor Mai

Love Jones Parry

Pryce-Pryce-Jones

1830
- 23 Ionawr - Thomas Lloyd-Mostyn, gwleidydd (bu f. 1861) ^[1]
- 22 Ebrill - Sarah Emily Davies, addysgwr (bu f. 1921) ^[2]
- Mai - Richard Davies (Tafolog), bardd a beirniad (d. 1904) ^[3]
- 25 Mai - Robert Williams (Trebor Mai), bardd (bu f. 1877) ^[4]
1831
- 20 Rhagfyr - William T. Davies, Llywodraethwr Pennsylvania (bu f. 1912)
1832
- 5 Ionawr - Love Jones-Parry, gwleidydd a gwladychwr Patagonia (bu f. 1891) ^[5]
- 3 Ebrill - William Thomas (Islwyn), bardd (bu f. 1878) ^[6]
- 25 Medi - John Ceiriog Hughes, bardd (bu f. 1887) ^[7]
1833
- dyddiad anhysbys
  - Richard Davies (Mynyddog), bardd (bu f. 1877)^[8]
  - James James, telynor a chyfansoddwr (bu f. 1902)
1834
- 16 Hydref - Pryce Pryce-Jones, entrepreneur archebu trwy'r post post (bu f. 1920)^[9]
- dyddiad anhysbys - William Thomas (Gwilym Marles), gweinidog (bu f. 1879) ^[10]
1836
- 30 Ionawr - Lewis Jones, ymsefydlwr Patagonia (ch. 1904) ^[11]
- 5 Gorffennaf - Evan Herber Evans, gweinidog (bu f. 1896)
- 30 Medi - George Douglas-Pennant, 2il Farwn Penrhyn, diwydiannwr (bu f. 1907) ^[12]
- 6 Hydref - Allen Raine, nofelydd (d. 1908) ^[13]
- 20 Hydref - Daniel Owen, nofelydd (bu f. 1895) ^[14]
- dyddiad anhysbys - John Jones (Myrddin Fardd), bardd (bu f. 1921) ^[15]
1837
- 5 Awst - William Lewis, Barwn 1af Merthyr, diwydiannwr (bu f. 1914) ^[16]
- 6 Medi - Henry Thomas Edwards, pregethwr (bu f. 1884)
- 22 Medi - Thomas Charles Edwards, gweinidog, awdur a phrifathro cyntaf Prifysgol Cymru (bu f. 1900) ^[17]
- 26 Rhagfyr - Syr William Boyd Dawkins, daearegwr (bu f. 1929) ^[18]
- dyddiad anhysbys - William Bowen Rowlands, gwleidydd (bu f. 1906)
1838
- dyddiad anhysbys - Charles Gresford Edmondes, clerigwr ac athro (bu f. 1893)
1839
- 7 Mawrth - Ludwig Mond, diwydiannwr o'r Almaen (d. 1909)
- 24 Medi - John Neale Dalton, caplan brenhinol a thiwtor (bu f. 1931)
- dyddiad anhysbys - Sarah Jane Rees (Cranogwen), awdur (bu f. 1916)^[19]

Marwolaethau

Cerflun o Sarah gan Leon-Joseph Chavalliaud, ym mynwent Saint Mary's, Paddington Green.

Murlun ar wal ger Marchnad Caerdydd, lle crogwyd Richard Lewis.

1830
- 26 Mehefin - Brenin Siôr IV brenin y Deyrnas Unedig, yr ail Dywysog Cymru a fu gynt yn gwasanaethu am y tro cyntaf (1762-1820)
1831
- 7 Ionawr - Edward "Celtic" Davies, awdur, 74 ^[20]
- 8 Mehefin - Sarah Siddons, actores (ganwyd 1755) ^[21]
- 13 Awst - Dic Penderyn, labrwr (cafodd eii ddienyddio) (ganwyd 1808) ^[22]
1834
- 11 Awst - William Crawshay I, diwydiannwr (b. 1764) ^[23]
- 2 Medi - David Charles, emynydd (b. 1762) ^[24]
1835
- 13 Mai - John Nash, pensaer (b. 1752) ^[25]
- 3 Mehefin - William Owen Pughe, gramadegydd a geiriadurwr (b. 1759) ^[26]
- dyddiad anhysbys - Robert Davies (Robin Ddu o'r Glyn), bardd (b. 1769)
1836
- 22 Tachwedd - Peter Bailey Williams, hynafiaethydd (b. 1763) ^[27]
1837
- 19 Chwefror - Thomas Burgess, Esgob Tyddewi, 80 ^[28]
1838
- 14 Mawrth - Wyndham Lewis, AS, 57
- 19 Gorffennaf - Christmas Evans, pregethwr (b. 1766) ^[29]
- 26 Rhagfyr - Ann Hatton, nofelydd (b. 1764) ^[30]
1839
- 16 Mai - Edward Clive, Iarll 1af Powis

Cyfeiriadau

↑ Davies, W. Ll., (1953). MOSTYN (TEULU), Mostyn Hall, Sir y Fflint, etc.. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ James, J. W., (1953). DAVIES, JOHN (1795 - 1861), offeiriad ac athronydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Parry, T., (1953). DAVIES, RICHARD (‘Tafolog’; 1830 - 1904), bardd a beirniad. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Jarman, A. O. H., (1953). WILLIAMS, ROBERT (‘Trebor Mai’; 1830 - 1877), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Nicholas, Thomas; Annals and antiquities of the counties and county families of Wales T354 adalwyd 14 Mawrth 2015
↑ D. G., (1953). THOMAS, WILLIAM (‘Islwyn,’ 1832 - 1878), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig^{[dolen farw]} Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Jones, D. G., (1953). HUGHES, JOHN CEIRIOG (1832 - 1887), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019, o
↑ Jones, T. H., (1953). DAVIES, RICHARD (‘Mynyddog’; 1833 - 1877), bardd, datgeiniad, ac arweinydd eisteddfodau. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Porter, D. (2004, September 23). Jones, Sir Pryce Pryce- (1834–1920), draper and politician. Oxford Dictionary of National Biography. Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Davies, D. J., (1953). THOMAS, WILLIAM (‘Gwilym Marles '; 1834 - 1879), gweinidog Undodaidd, diwygiwr cymdeithasol, llenor, ac ysgolfeistr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Williams, R. B., (1953). JONES, LEWIS (1836 - 1904), Patagonia, arloeswr a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Lindsay, J. (2004, September 23). Pennant, George Sholto Gordon Douglas-, second Baron Penrhyn (1836–1907), landowner and quarry owner. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Jenkins, D., (1953). PUDDICOMBE, ANNE ADALISA (‘Allen Raine’; 1836 - 1908), nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Williams, K., (1953). OWEN, DANIEL (1836 - 1895), nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Rowlands, W., (1953). JONES, JOHN (‘Myrddin Fardd’; 1836 - 1921), llenor, hynafiaethydd, a chasglwr hen lythyrau a llawysgrifau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Jenkins, R. T., (1953). LEWIS, Syr WILLIAM THOMAS (1837 - 1914), yr ARGLWYDD MERTHYR o SENGHENYDD 1af, perchennog glofeydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Edwards, G. A., (1953). EDWARDS, THOMAS CHARLES (1837 - 1900), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, esboniwr a phregethwr, prifathro cyntaf y Coleg Cenedlaethol, Aberystwyth (1872-91), ac ail brifathro Athrofa'r Bala (1891-1900). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ North, F. J., (1953). DAWKINS, Syr WILLIAM BOYD (1837 - 1929), daearegwr a hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Davies, W. Ll., (1953). REES, SARAH JANE (‘Cranogwen’; 1839 - 1916), ysgolfeistres, bardd, golygydd, a sefydlydd ‘Merched y De’. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Williams, G. J., (1953). DAVIES, EDWARD (1756 - 1831), clerigwr ac awdur llyfrau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Price, C. J. L., (1953). SIDDONS, SARAH (1755 - 1831), actores. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Williams, D., (1953). LEWIS, RICHARD (‘Dic Penderyn’; 1807/8 - 1831). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Evans, C. (2004, September 23). Crawshay, William (1764–1834), ironmaster and merchant. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Roberts, G. M., (1953). CHARLES, DAVID, I (1762 - 1834), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Rees, T. M., (1953). NASH, JOHN (1752 - 1835), pensaer. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Williams, G. J., (1953). PUGHE, WILLIAM OWEN (1759 - 1835), geiriadurwr, gramadegydd, golygydd, hynafiaethydd, a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Roberts, G. T., (1953). WILLIAMS, PETER BAILEY (1763 - 1836), cherigwr a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Ellis, T. I., (1953). BURGESS, THOMAS (1756 - 1837), esgob. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Jones, J. T., (1953). EVANS, CHRISTMAS (1766 - 1838), gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac un o bregethwyr enwocaf Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019
↑ Price, C. J. L., (1953). HATTON, ANN JULIA (‘Ann of Swansea’; 1764 - 1838), bardd a nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

gw • sg • go

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899

[1] Davies, W. Ll., (1953). MOSTYN (TEULU), Mostyn Hall, Sir y Fflint, etc.. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[2] James, J. W., (1953). DAVIES, JOHN (1795 - 1861), offeiriad ac athronydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[3] Parry, T., (1953). DAVIES, RICHARD (‘Tafolog’; 1830 - 1904), bardd a beirniad. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019

[4] Jarman, A. O. H., (1953). WILLIAMS, ROBERT (‘Trebor Mai’; 1830 - 1877), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[5] Nicholas, Thomas; Annals and antiquities of the counties and county families of Wales T354 adalwyd 14 Mawrth 2015

[6] D. G., (1953). THOMAS, WILLIAM (‘Islwyn,’ 1832 - 1878), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig^{[dolen farw]} Adferwyd 5 Awst 2019

[7] Jones, D. G., (1953). HUGHES, JOHN CEIRIOG (1832 - 1887), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019, o

[8] Jones, T. H., (1953). DAVIES, RICHARD (‘Mynyddog’; 1833 - 1877), bardd, datgeiniad, ac arweinydd eisteddfodau. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019

[9] Porter, D. (2004, September 23). Jones, Sir Pryce Pryce- (1834–1920), draper and politician. Oxford Dictionary of National Biography. Adferwyd 5 Awst 2019

[10] Davies, D. J., (1953). THOMAS, WILLIAM (‘Gwilym Marles '; 1834 - 1879), gweinidog Undodaidd, diwygiwr cymdeithasol, llenor, ac ysgolfeistr. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[11] Williams, R. B., (1953). JONES, LEWIS (1836 - 1904), Patagonia, arloeswr a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[12] Lindsay, J. (2004, September 23). Pennant, George Sholto Gordon Douglas-, second Baron Penrhyn (1836–1907), landowner and quarry owner. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 5 Awst 2019

[13] Jenkins, D., (1953). PUDDICOMBE, ANNE ADALISA (‘Allen Raine’; 1836 - 1908), nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[14] Williams, K., (1953). OWEN, DANIEL (1836 - 1895), nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 5 Awst 2019

[15] Rowlands, W., (1953). JONES, JOHN (‘Myrddin Fardd’; 1836 - 1921), llenor, hynafiaethydd, a chasglwr hen lythyrau a llawysgrifau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[16] Jenkins, R. T., (1953). LEWIS, Syr WILLIAM THOMAS (1837 - 1914), yr ARGLWYDD MERTHYR o SENGHENYDD 1af, perchennog glofeydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[17] Edwards, G. A., (1953). EDWARDS, THOMAS CHARLES (1837 - 1900), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, esboniwr a phregethwr, prifathro cyntaf y Coleg Cenedlaethol, Aberystwyth (1872-91), ac ail brifathro Athrofa'r Bala (1891-1900). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[18] North, F. J., (1953). DAWKINS, Syr WILLIAM BOYD (1837 - 1929), daearegwr a hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[19] Davies, W. Ll., (1953). REES, SARAH JANE (‘Cranogwen’; 1839 - 1916), ysgolfeistres, bardd, golygydd, a sefydlydd ‘Merched y De’. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[20] Williams, G. J., (1953). DAVIES, EDWARD (1756 - 1831), clerigwr ac awdur llyfrau. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[21] Price, C. J. L., (1953). SIDDONS, SARAH (1755 - 1831), actores. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[22] Williams, D., (1953). LEWIS, RICHARD (‘Dic Penderyn’; 1807/8 - 1831). Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[23] Evans, C. (2004, September 23). Crawshay, William (1764–1834), ironmaster and merchant. Oxford Dictionary of National Biography Adferwyd 5 Awst 2019

[24] Roberts, G. M., (1953). CHARLES, DAVID, I (1762 - 1834), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[25] Rees, T. M., (1953). NASH, JOHN (1752 - 1835), pensaer. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[26] Williams, G. J., (1953). PUGHE, WILLIAM OWEN (1759 - 1835), geiriadurwr, gramadegydd, golygydd, hynafiaethydd, a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[27] Roberts, G. T., (1953). WILLIAMS, PETER BAILEY (1763 - 1836), cherigwr a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[28] Ellis, T. I., (1953). BURGESS, THOMAS (1756 - 1837), esgob. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[29] Jones, J. T., (1953). EVANS, CHRISTMAS (1766 - 1838), gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac un o bregethwyr enwocaf Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[30] Price, C. J. L., (1953). HATTON, ANN JULIA (‘Ann of Swansea’; 1764 - 1838), bardd a nofelydd. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 5 Awst 2019

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]