1864 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1864 i Gymru a'i phobl .
Deiliaid golygu
Digwyddiadau golygu
.jpg)
- Mehefin - Mae tad David Lloyd George yn marw a'i deulu'n symud o Sir Benfro i Lanystumdwy i gael gofal gan ewythr ochr ei fam, Richard Lloyd.[1]
- Mehefin 23 - mae Aberystwyth yn cael ei gysylltu â'r rhwydwaith reilffyrdd am y tro cyntaf.
- Hydref 6 - Cwblheir Rheilffordd Dinbych, Rhuthun a Chorwen drwodd i Gorwen.
- Mae David Davies, Llandinam yn cymryd prydles yn Nyffryn Rhondda Uchaf ac yn suddo pyllau glo'r Parc a'r Maendy.
- Agoriad llethr rheilffordd gul Chwarel Rhosydd ar dramffordd uchaf Croesor.
- Mae Comisiynwyr Gwella Llandudno yn ceisio gwahardd sioeau Pwnsh a Siwan.
- Aneurin Jones (Aneurin Fardd) yn ymfudo i'r Unol Daleithiau [2]
Y Celfyddydau golygu
Gwobrau golygu
- Richard Foulkes Edwards (Risiart Ddu o Wynedd) yn ennill y gadair gyda'i awdl Ioan yn Ynys Patmos yn Eisteddfod Genedlaethol Llandudno.[3]
- John Elias Davies (Telynor y Gogledd) yn ennill y brif wobr am ganu'r delyn yn Eisteddfod Genedlaethol Llandudno [4]
Llyfrau newydd golygu
Cymraeg golygu
- Daniel Thomas Williams (Tydfylyn) - Cathlau Byrion[5]
- William Charles Roberts - Holwyddoreg Byrraf Eisteddfod Westminster[6]
- Hugh Evan Thomas (Huwco Meirion) – Cofiant, Pregethau, a Barddoniaeth T. Pierce, Liverpool, [7]
- John Jones (Mathetes) – Cyf 1 o'i Geiriadur Beiblaidd a Duwinyddol[8]
Saesneg golygu
- R. D. Blackmore - Clara Vaughan[9]
- Sir John Henry Philipps - Lyrics
- Alfred Russel Wallace - The Origin of Human Races and the Antiquity of Man Deduced from the Theory of Natural Selection
- Frances Williams-Wynn - Diaries of a Lady of Quality (cyhoeddi ar ôl marwolaeth)[10]
- David Thomas - Homiletic Commentary on St. Mathew[11]
Cerddoriaeth golygu
Chwaraeon golygu
- Reginald Herbert yn ennill ei wobr gyntaf am rasio ceffylau[14]
Genedigaethau golygu
- Ionawr - Thomas John Price Jenkins, meddyg, a chwaraewr Rygbi, sylfaenydd clwb Rygbi Cymry Llundain (bu f.1922)
- 8 Ionawr - Thomas Allen Glenn, milwr, hanesydd, achyddwr, a hynafiaethydd (bu f. 1948)
- 20 Ionawr - Henry Harold Hughes, pensaer, hanesydd ac archeolegydd (bu f. 1940) [15]
- 8 Chwefror - Charlie Thomas, chwaraewr rygbi'r undeb rhyngwladol (bu f 1948)[16]
- 20 Chwefror - Albert Owen Evans, archddiacon Bangor (bu f. 1937)
- 22 Chwefror - Thomas Darlington, ysgolhaig ac arolygydd ysgolion (bu f. 1908)
- 11 Mawrth - John Silas Evans, offeiriad a seryddwr (bu f. 1953)
- 17 Ebrill - John Owen, gweinidog (MC) ac awdur (bu f. 1953)
- 4 Mai - Harry Bowen, chwaraewr rygbi'r undeb ryngwladol i Gymru a rygbi clwb i Lanelli. (bu f. 1913) [17]
- 8 Mehefin - Edward Owen Davies, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac awdur (bu f. 1936)
- 11 Gorffennaf - Peter Price, gweinidog (A) (bu f. 1940)
- 19 Awst - Charles Green, ail archesgob Cymru (bu f. 1944)[18]
- 10 Hydref – Arthur Gould, chwaraewr rygbi (bu f. 1919)[19]
- 17 Hydref – Syr John Morris-Jones, ysgolhaig, bardd, a beirniad llenyddol (bu f. 1929)[20]
- 22 Hydref - Albert de Belleroche, peintiwr a lithograffydd (bu f. 1944)
- 22 Hydref - Thomas Francis Howell, gŵr busnes a bargyfreithiwr (bu f.1953)[21]
- 4 Tachwedd - Margaret Lloyd George, dyngarwraig un o'r 7 Yndad Heddwch benywaidd cyntaf yn y DU (bu f. 1941)[22]
- 14 Rhagfyr - Henry Thomas Jacob, gweinidog (A), darlithydd, llenor a bardd (bu f. 1957)
- 16 Rhagfyr - Morgan Gamage Dawkins, gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd, ac emynydd (buf. 1939)
- Dyddiad anhysbys
- Ben Davies, gweinidog Annibynnol (bu f. 1937)[23]
- David Erwyd Jenkins, hanesydd, a gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu f. 1937)
- Robert Albert Jones, peldroediwr rhyngwlad ol Cymreig (bu farw?.) [24]
Marwolaethau golygu
- 15 Chwefror - William Owen, hynafiaethydd (g 1785)
- 29 Chwefror - Titus Evans, gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr (g 1809)[25]
- 11 Mawrth Richard Roberts, dyfeisydd (g 1789)
- 28 Mawrth - Ellis Evans, gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac awdur (g 1786)
- 6 Mehefin - Evan Davies, cenhadwr, gweinidog ac awdur (g 1805)[26]
- 20 Mehefin - John Davies (Brychan), bardd, golygydd, a hyrwyddwr mudiad y cymdeithasau cyfeillgar (g 1784)
- 13 Gorffennaf -
- Joseph E. Davies, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn U.D.A. ac awdur (g 1812)
- Llewelyn David Howell, gweinidog gyda'r Annibynwyr yn UDA ac awdur (g 1812)[27]
- 19 Gorffennaf - William Roberts, gweinidog gyda'r Methodistiaid, (g 1784)[28]
- 28 Gorffennaf - Evan Lewis, gweinidog ymneilltuol (g tua 1788)
- 31 Gorffennaf - David Davies, tiwtor a gweinidog (g 1791)[29]
- 1 Medi - John James gweinidog Undodaidd cyntaf sir Aberteifi, ac ysgolfeistr (g 1779)[30]
- 30 Medi - David Morris AS Caerfyrddin (g 1800)[31].
- 9 Hydref - Edmund Evans, pregethwr Wesleaidd (g 1791)[32]
- 27 Hydref - Wilson Jones, Aelod Seneddol Ceidwadol Bwrdeistrefi Dinbych (g tua 1794)[33]
- 17 Hydref - John Evans Aelod Seneddol Hwlffordd (g 1796)
- 17 Tachwedd - John Richards (Iocyn Ddu), bardd (g 1795) [34]
- 8 Rhagfyr - Hugh Hughes (Tegai), gweinidog Annibynnol (g 1805)
- 23 Rhagfyr - Robert Shields, milwr, enillydd Croes Fictoria (g 1827)[35]
- 28 Rhagfyr - Mari Jones, ysbrydolydd ffurffio Cymdeithas y Beibl
- Dyddiad anhysbys
- Absalom Roberts, bardd a chasglŵr penillion telyn (g 1780)
- Eliza Constantia Campbell, awdur (g 1796)[36]
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Humphreys, E. M., (1953). LLOYD, RICHARD (1834 - 1917), bugail eglwys Disgyblion Crist (y 'Bedyddwyr Campbelaidd'), Cricieth. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ Phillips, E., (1953). JONES, ANEURIN (' Aneurin Fardd '; 1822 - 1904), llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ "YR EISTEDDFOD - Seren Cymru". William Morgan Evans. 1864-09-02. Cyrchwyd 2021-04-06.
- ↑ "DAVIES, JOHN ELIAS (' Telynor y Gogledd '; 1847 - 1883) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "WILLIAMS, DANIEL THOMAS (' Tydfylyn '; 1820 - 1876), gweinidog gyda'r Annibynwyr, bardd a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM CHARLES (1832 - 1903), gweinidog gyda'r Presbyteriaid yn U.D.A., prifathro colegau, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ Owen, R. G., (1953). THOMAS, HUGH EVAN (' Huwco Meirion '; 1830 - 1889), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ Jones (Mathetes), John (1864). Geiriadur Beiblaidd a Duwinyddol. Caerfyrddin : Evans.
- ↑ Richard Doddridge Blackmore (1864). Clara Vaughan; by R.D. Blackmore. Macmillan and Company.
- ↑ Frances Williams-Wynn (1864). Diaries of a Lady of Quality from 1797 to 1844. Longman, Green, Longman, Roberts, & Green.
- ↑ Owen, J. D., (1953). THOMAS, DAVID (1813 - 1894), gweinidog Annibynnol ac esboniwr Beiblaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ "JONES, JOHN (' Eos Bradwen '; 1831 - 1899) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "GRIFFITHS, WILLIAM ('Ifander '; 1830 - 1910), arweinydd a beirniad cerddorol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ Lloyd-Johnes, H. J., (1953). HERBERT, REGINALD (1841 - 1929), Clytha gerllaw y Fenni, sir Fynwy, 'sportsman' a marchogwr ceffylau hela a cheffylau rasio. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ Davies, E., (1953). HUGHES, HENRY HAROLD (1864 - 1940), hynafiaethydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Hyd 2020
- ↑ "WALES v IRELAND - South Wales Daily News". David Duncan and Sons. 1888-03-05. Cyrchwyd 2020-08-29.
- ↑ "FUNERAL OF MR HARRY BOWEN - The Cambria Daily Leader". Frederick Wicks. 1913-08-21. Cyrchwyd 2020-10-07.
- ↑ Ellis, T. I., (1970). GREEN, CHARLES ALFRED HOWELL (1864 - 1944), ail archesgob Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ "GOULD, ARTHUR JOSEPH (1864-1919), chwaraewr pêl droed (Rygbi) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ Parry, T., (1953). MORRIS-JONES (gynt JONES), Syr JOHN (MORRIS) (1864 - 1929), ysgolhaig, bardd, a beirniad llenyddol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ "HOWELL, THOMAS FRANCIS (1864 - 1953), gŵr busnes a bargyfreithiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "100 years of women magistrates". www.magistrates-association.org.uk. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "DAVIES, BEN (1864 - 1937), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "JONES, ROBERT ALBERT (1851 - 1892), bargyfreithiwr ac addysgydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-10-08.
- ↑ "EVANS, TITUS (1809 - 1864), gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "DAVIES, EVAN (1805 - 1864), cenhadwr o dan Gymdeithas Genhadol Llundain, gweinidog gyda'r Annibynwyr, ac awdur amryw lyfrau | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "HOWELL, LLEWELYN DAVID (1812 - 1864), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM (1784 - 1864), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "DAVIES, DAVID (1791 - 1864), gweinidog ac athro Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ "JAMES, JOHN (1779 - 1864), y gweinidog Undodaidd cyntaf yn sir Aberteifi, ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliesr times to the present day, 1541-1895, comprising lists of the representatives, chronologically arranged under counties, with biographical and genealogical notices of the members, together with particulars of the various contested elections, double returns and petitions - William Retlaw Williams adalwyd 7 Ebrill 2021
- ↑ "EVANS, EDMUND (1791 - 1864), pregethwr Wesleaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
- ↑ William Retlaw Williams 1895; The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliesr times to the present day, 1541-1895 adalwyd 6 Ebrill 2021
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). RICHARDS, JOHN (' Iocyn Ddu '; 1795 - 1864). Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 7 Ebr 2021
- ↑ Memorials to Valour Robert Shields VC adalwyd 7 Ebrill 2021
- ↑ "CAMPBELL (MORRIESON), ELIZA CONSTANTIA (1796 - 1864), awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-07.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899