1842 yng Nghymru

Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1842 i Gymru a'i phobl.

Deiliaid

Tywysog Cymru - Albert Edward
Tywysoges Cymru - yn wag

Digwyddiadau

"Tu mewn i Waith Haearn Cyfarthfa yn y Nos" gan Penry Williams (1825).

12 Ebrill - Confensiwn y Siartwyr yn cyfarfod yn Llundain i drefnu cyflwyno deiseb arall i'r senedd. Ymhlith y cynrychiolwyr mae Morgan Williams, sy'n dod â deiseb wedi'i llofnodi gan 36,000 o bobl o dde Cymru.
12 Mehefin - Mae'r gwasanaeth Cymraeg cyntaf yn Waukesha County, UDA, yn cael ei gynnal yn Bronyberllan, cartref Richard "King" Jones.
Gorffennaf
- Mae Helyntion Becca, a welodd gweithredu achlysurol ym 1839, yn dechrau o ddifrif.^[1]
- Pont Bochrwyd wedi'i chwblhau dros Afon Gwy.
Awst - Gweithwyr yng Ngwaith Haearn Cyfarthfa a Gwaith Haearn Penydarren yn ymuno â'r streic gyffredinol.
30 Awst - Syr William Nott yn trechu'r Affghaniaid yn Ghazni.^[2]
dyddiad anhysbys
- Mae'r cenhadwr Thomas Jones yn cynhyrchu ei Ddarllenydd Khasi cyntaf a'i gyfieithiad o waith Rhodd Mam Cymraeg i'r iaith Khasi.^[3]
- Mae Comisiwn Brenhinol dan gadeiryddiaeth Robert Hugh Franks yn adrodd ar gyflogi plant yn y diwydiant glo yn Ne Cymru. Maen nhw'n darganfod bod plant mor ifanc â chwech oed yn gweithio sifftiau deuddeg awr dan ddaear.
- Mae traphont gerrig wedi'i hadeiladu i gario Rheilffordd Glyncorrwg.^[4]
- Mae Henry Robertson yn cyrraedd Cymru i weithio fel peiriannydd. Yn ddiweddarach mae'n ymgartrefu ger y Bala ac yn adeiladu Neuadd y Palé.
- Mae John Cory a'i deulu yn symud i ardal y dociau yng Nghaerdydd ac yn agor busnes darparu nwyddau llongau.^[5]
- Mae Henry Hussey Vivian yn cymryd drosodd rheolaeth cangen Lerpwl o gwmni Vivian and Sons.
- Mae Doc y Dref yn cael ei adeiladu yng Nghasnewydd.
- Sefydlir cenhadaeth Fethodistaidd Galfinaidd i "bobl Gymru yn Ffrainc" gan y Parch James Williams a'i wraig yn Llydaw.^[6]
- Mae dau ffrwydrad yng Nglofa Blackvein yn Crosskeys yn arwain at gyfanswm o bum marwolaeth.

Celfyddydau a llenyddiaeth

Llyfrau newydd

Charles James Apperley (Nimrod) – The Life of a Sportsman
Anne Beale – Poems
Thomas Price (Carnhuanawc) – Hanes Cymru, a chenedl y Cymry, o’r cynoesoedd hyd at farwolaeth Llewelyn Ap Gruffydd : ynghyd a rhai cofiaint perthynol i’r amseroedd o’r pryd hynny i waered ^[7] e-lyfr di-dâl o'r llyfr ar Google Play
Evan Evans - Ffordd Duw yn y Cyssegr a'r Môr, crynhoad o amryw bregethau

Cerddoriaeth

John Orlando Parry – Anticipations of Switzerland

Genedigaethau

Sarah Edith Wynne

12 Chwefror - Megan Watts Hughes, cantores (bu farw 1907) ^[8]
11 Mawrth - Sarah Edith Wynne, cantores (bu farw 1897) ^[9]
15 Ebrill - John Hughes (Glanystwyth), gweinidog (bu farw 1902) ^[10]
14 Mehefin - William Abraham (Mabon), gwleidydd (bu farw 1922) ^[11]
28 Medi - William John Parry, arweinydd chwarelwyr (bu farw 1927) ^[12]
31 Hydref - Moses Owen Jones, cerddor (bu farw 1908) ^[13]
19 Rhagfyr - Daniel Thomas Phillips, gweinidog a chonswl America (bu farw 1905) ^[14]

Marwolaethau

26 Mai - Benjamin Heath Malkin, hynafiaethydd ac awdur, 73 ^[15]
20 Awst - Hussey Vivian, Barwn 1af Vivian, perthynas teulu Vivian Abertawe (ganwyd 1775)
Medi - William Ouseley, dwyreiniwr, 73
10 Tachwedd - John Jones, Ystrad, gwleidydd, 65 ^[16]
22 Rhagfyr - Thomas Phillips, gweinidog ac awdur, 70 ^[17]

Cyfeiriadau

↑ Paul O'Leary (15 Hydref 2012). Claiming the Streets: Processions and Urban Culture in South Wales, C.1830-1880. Gwasg Brifysgol Cymru. t. 194. ISBN 978-1-78316-275-8.
↑ Tony Jaques (2007). Dictionary of Battles and Sieges: F-O. Greenwood Publishing Group. t. 392. ISBN 978-0-313-33538-9.
↑ Robert Thomas Jenkins. "Jones, Thomas (1810-1849), the first Calvinistic Methodist missionary on the Khasia Hills (Assam)". Dictionary of Welsh Biography. Cyrchwyd 18 April 2019.
↑ Stephen Hughes (1990). The Archaeology of an Early Railway System: The Brecon Forest Tramroads. Royal Commission on Ancient and Historical Monuments in Wales. t. 325. ISBN 978-1-871184-05-1.
↑ Meic Stephens. Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru. Gwasg Brifysgol Cymru. ISBN 9780708313824.
↑ Sir Thomas Phillips (1849). Wales: The Language, Social Condition, Moral Character, and Religious Opinions of the People, Considered in Their Relation to Education: Withsome Account of the Provsion Made for Education in Other Parts of the Kingdom. J. W. Parker.
↑ Blog LlGC 10-08-2018 Datgelu’r Gwrthrychau: Llyfrau Hanes adalwyd 14 Awst 2019
↑ James Duff Brown; Stephen Samuel Stratton (1897). British Musical Biography: A Dictionary of Musical Artists, Authors, and Composers Born in Britain and Its Colonies. S.S. Stratton.
↑ Griffith, R. D., (1953). WYNNE, SARAH EDITH (‘Eos Cymru’; 1842 - 1897), y Gymraes gyntaf i ddod i sylw'r byd fel cantores. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Davies, E. T., (1953). HUGHES, JOHN (‘Glanystwyth’; 1842 - 1902), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Morris-Jones, H., (1953). ABRAHAM, WILLIAM (‘Mabon’; 1842 - 1922), aelod seneddol a llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Thomas, D., (1953). PARRY, WILLIAM JOHN (1842 - 1927), arweinydd Llafur ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Griffith, R. D., & Davies, W. Ll., (1953). JONES, MOSES OWEN (1842-1908), ysgolfeistr, cerddor, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Williams, D., (1953). PHILLIPS, DANIEL THOMAS (1842 - 1905), gweinidog y Bedyddwyr a chonsul dros U.D.A.. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019
↑ Report of the general meeting of the Camden Society for the publication of early historical and literary remains... on Tuesday the 2nd May 1843: (Council.) Acc. 1, Works of the Camden Society. 2, Laws of the Camden Society. 3, Members of the Camden Society for the fifth year, ending 2 May 1843. 1843. t. 1.
↑ "JONES, John (1777-1842), of Ystrad Lodge, Carm". History of Parliament Online. Cyrchwyd 14 Awst 2019.
↑ Owen, J. D., (1953). PHILLIPS, THOMAS (1772 - 1842), gweinidog Annibynnol ac athro. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

gw • sg • go

Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru

1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899

[1] Paul O'Leary (15 Hydref 2012). Claiming the Streets: Processions and Urban Culture in South Wales, C.1830-1880. Gwasg Brifysgol Cymru. t. 194. ISBN 978-1-78316-275-8.

[2] Tony Jaques (2007). Dictionary of Battles and Sieges: F-O. Greenwood Publishing Group. t. 392. ISBN 978-0-313-33538-9.

[3] Robert Thomas Jenkins. "Jones, Thomas (1810-1849), the first Calvinistic Methodist missionary on the Khasia Hills (Assam)". Dictionary of Welsh Biography. Cyrchwyd 18 April 2019.

[4] Stephen Hughes (1990). The Archaeology of an Early Railway System: The Brecon Forest Tramroads. Royal Commission on Ancient and Historical Monuments in Wales. t. 325. ISBN 978-1-871184-05-1.

[5] Meic Stephens. Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru. Gwasg Brifysgol Cymru. ISBN 9780708313824.

[6] Sir Thomas Phillips (1849). Wales: The Language, Social Condition, Moral Character, and Religious Opinions of the People, Considered in Their Relation to Education: Withsome Account of the Provsion Made for Education in Other Parts of the Kingdom. J. W. Parker.

[7] Blog LlGC 10-08-2018 Datgelu’r Gwrthrychau: Llyfrau Hanes adalwyd 14 Awst 2019

[8] James Duff Brown; Stephen Samuel Stratton (1897). British Musical Biography: A Dictionary of Musical Artists, Authors, and Composers Born in Britain and Its Colonies. S.S. Stratton.

[9] Griffith, R. D., (1953). WYNNE, SARAH EDITH (‘Eos Cymru’; 1842 - 1897), y Gymraes gyntaf i ddod i sylw'r byd fel cantores. Y Bywgraffiadur Cymreig Adferwyd 14 Awst 2019

[10] Davies, E. T., (1953). HUGHES, JOHN (‘Glanystwyth’; 1842 - 1902), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[11] Morris-Jones, H., (1953). ABRAHAM, WILLIAM (‘Mabon’; 1842 - 1922), aelod seneddol a llywydd cyntaf Ffederasiwn Glowyr De Cymru. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[12] Thomas, D., (1953). PARRY, WILLIAM JOHN (1842 - 1927), arweinydd Llafur ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[13] Griffith, R. D., & Davies, W. Ll., (1953). JONES, MOSES OWEN (1842-1908), ysgolfeistr, cerddor, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[14] Williams, D., (1953). PHILLIPS, DANIEL THOMAS (1842 - 1905), gweinidog y Bedyddwyr a chonsul dros U.D.A.. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[15] Report of the general meeting of the Camden Society for the publication of early historical and literary remains... on Tuesday the 2nd May 1843: (Council.) Acc. 1, Works of the Camden Society. 2, Laws of the Camden Society. 3, Members of the Camden Society for the fifth year, ending 2 May 1843. 1843. t. 1.

[16] "JONES, John (1777-1842), of Ystrad Lodge, Carm". History of Parliament Online. Cyrchwyd 14 Awst 2019.

[17] Owen, J. D., (1953). PHILLIPS, THOMAS (1772 - 1842), gweinidog Annibynnol ac athro. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 14 Awst 2019

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]