1824 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1824 i Gymru a'i phobl
Digwyddiadau
golygu
- 8 Medi – Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion yn cynnal eisteddfod fawr yn y Trallwng. Enillwyd y gadair gan (Eben Fardd) am ei awdl Dinystr Jerusalem gan y Rhufeiniaid
- William Davies Evans yn dyfeisio Gambit Evans agoriad mewn gêm gwyddbwyll
- Agorwyd Rheilffordd Padarn fel tramffordd
- William Owen Pughe yn derbyn gradd DCL (Doethur yn y Gyfraith Gyffredin) er anrhydedd gan Brifysgol Rhydychen
- Sefydlwyd gwasg Hughes a'i Fab yn Wrecsam gan Richard Hughes
- Adeiladwyd Castell Cyfarthfa ger Merthyr Tudful i William Crawshay II, perchennog Gwaith Haearn Cyfarthfa
- Adeiladu'r gasomedr cyntaf yng Nghymru yn y Maes-glas, Sir y Fflint.
- Cychwyn atgyweiriad mawr i Eglwys Gadeiriol Bangor.
Celfyddydau a llenyddiaeth
golygu.jpg)
Llyfrau newydd
golygu- John Howell [1] (gol) Blodau Dyfed, blodeugerdd.
- T. G. Cumming – Description of the Iron Bridges of Suspension now erecting over the Strait of Menai at Bangor and over the River Conway
- David Davis (Castellhywel) – Telyn Dewi [2]
- William Owen [3] - Drych Crefyddol yn dangos Dechreuad y Grefydd Brotestanaidd
Cerddoriaeth
golyguGrongar emyn dôn gan John Edwards (1799 - 1873) [4] yn cael ei gyhoeddi am y tro cyntaf yn Seren Gomer
Genedigaethau
golygu
- 17 Chwefror, James Frederick Crichton-Stuart – milwr a gwleidydd (bu farw 1891) [5]
- Mawrth, Isaac D. Seyburn – Swyddog Cymreig yn llynges yr Unol Dalethiau yn ystod y Rhyfel Cartref (bu farw 1895) [6]
- 17 Mawrth, Thomas Evan James (Thomas ab Ieuan) - gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac awdur (bu farw 1870) [7]
- 17 Ebrill, John Basson Humffray, gwleidydd Cymreig yn Awstralia (bu farw 1891) [8]
- 21 Mai, Robert Griffiths - cerddor (bu farw 1903)[9]
- 5 Mehefin, Thomas Rowland - gramadegydd a chlerigwr (bu farw 1884) [10]
- 27 Gorffennaf, R. J Derfel - bardd a sosialydd (bu farw 1905) [11]
- 20 Awst, Hugh Hughes (Cadfan) - un o'r arloeswyr ym Mhatagonia (bu farw 1898)
- 15 Rhagfyr, Morgan Thomas – llawfeddyg Cymreig yn Awstralia [12]
- 25 Rhagfyr, John Thomas Griffiths - peiriannydd mwnau (bu farw 1895) [13]
- Dyddiad anhysbys
- Isaac Clarke, - perchennog papur newydd, argraffydd a chyhoeddwr yn Rhuthun (bu farw 1875) [14]
- William Theophilus Thomas (Gwilym Gwenffrwd) - gweinidog gyda'r Annibynwyr, a bardd (bu farw 1899) [15]
- 1824 Ebenezer Edwards - gweinidog gyda'r Bedyddwyr (bu farw 1901)[16]
- Robert Trogwy Evans - gweinidog gyda'r Annibynwyr (bu farw 1901) [17]
- Griffith Williams - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, ac awdur (bu farw 1881) [18]
- John Rowlands (Giraldus) - achyddwr a hynafiaethydd (bu farw 1891) [19]
- Edward Jones (Iorwerth Goes Hir) - bardd, cerddor, a gwleidydd (bu farw 1880) [20]
Marwolaethau
golygu_(gcf10063).jpg)
- Ionawr, David Rogers - gweinidog Wesleaidd ac awdur (g. 1783) [21]
- 31 Ionawr, William Warrington - hanesydd a dramodydd (g. 1735) [22]
- 1 Chwefror John Rice Jones - arloeswr yng ngorllewin canol yr Amerig (g. 1759) [23]
- 29 Mawrth, Evan Richardson - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac ysgol-feistr (g. 1759 ) [24]
- 13 Ebrill, John Reynolds, Felinganol - gweinidog y Bedyddwyr (g. 1759) [25]
- 18 Ebrill, Edward Jones (Bardd y Brenin) - telynor, trefnydd a chyhoeddwr cerddoriaeth i'r delyn, casglwr a chyhoeddwr hen benillion, alawon cenedlaethol, a chyfieithiadau i'r Saesneg, hanesydd llenyddiaeth Gymraeg ac offerynnau cerdd y Cymry, casglwr llawysgrifau a hynafiaethydd (g. 1752) [26]
- 24 Awst, Thomas Parry - marsiandïwr Cymreig yn India (g. tua 1768) [27]
- 17 Tachwedd, William Moses (Gwilym Tew) - bardd (g. 1742) [28]
- 10 Rhagfyr, Richard Ellis - swyddog cyllid a cherddor (g. 1784) [29]
- 12 Rhagfyr, John Downman - arlunydd (g. 1750) [30]
- Dyddiad anhysbys
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "HOWELL, JOHN ('Ioan ab Hywel' neu 'Ioan Glandyfroedd'; 1774 - 1830), gwehydd, ysgolfeistr, bardd, golygydd, a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "DAVIS, DAVID (' Dafis Castellhywel'; 1745-1827), gweinidog Ariaidd, bardd, ac ysgolfeistr. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "OWEN, WILLIAM (1785 - 1864), hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-05.
- ↑ "EDWARDS, JOHN (1799 - 1873?), crydd a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ John Patrick, Third Marquess of Bute, K.T. A Memoir by Blair, David Hunter Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Office of the Secretary of State, Louisiana, New Orleans, Louisiana Death Records Index, 1804-1949.
- ↑ Griffiths, G. M., (1953). JAMES, THOMAS EVAN (‘Thomas ab Ieuan’; 1824 - 1870), gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020.
- ↑ Diane Langmore, 'Humffray, John Basson (1824–1891)', Australian Dictionary of Biography, National Centre of Biography, Australian National University Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Griffith, R. D., (1953). GRIFFITHS, ROBERT (1824 - 1903), cerddor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). ROWLAND, THOMAS (1824-1884), clerigwr a gramadegydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Jones, D. G., (1953). DERFEL, ROBERT JONES (1824 - 1905), bardd a sosialydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ E. J. R. Morgan, 'Thomas, Morgan (1824–1903)', Australian Dictionary of Biography, National Centre of Biography, Australian National University Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Williams, R. B., (1953). HUGHES, HUGH (‘Cadfan Gwynedd’ neu ‘Hughes Cadfan’; 1824 - 1898), un o'r arloeswyr yn Patagonia. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Y casglwr rhif 2032
- ↑ Owen, J. D., (1953). THOMAS, WILLIAM THEOPHILUS (‘Gwilym Gwenffrwd '; 1824 - 1899), gweinidog gyda'r Annibynwyr, a bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Owen, R. (., (1953). EDWARDS, EBENEZER (1824 - 1901), gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn U.D.A. ac yng Nghymru;. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020]
- ↑ Owen, R. (1953). EVANS, ROBERT TROGWY (1824 - 1901), gweinidog gyda'r Annibynwyr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). WILLIAMS, GRIFFITH (1824 - 1881), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 3 Maw 2020
- ↑ "ROWLAND, JOHN ('Giraldus'; 1824 - 1891), achyddwr a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "JONES, EDWARD ('Iorwerth Goes Hir'; 1824 - 1880), bardd, cerddor, a gwleidyddwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "ROGERS, DAVID (1783 - 1824), gweinidog Wesleaidd ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "WARRINGTON, WILLIAM (1735-1824), hanesydd a dramodydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "JONES, JOHN RICE (1759 - 1824), arloeswr yng ngorllewin canol yr Amerig | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "RICHARDSON, EVAN (1759 - 1824), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac ysgol-feistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "REYNOLDS, JOHN (1759 - 1824), gweinidog y Bedyddwyr yn y Felinganol, Sir Benfro; | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "JONES, EDWARD ('Bardd y Brenin'; 1752 - 1824), telynor, trefnydd a chyhoeddwr cerddoriaeth i'r delyn, casglwr a chyhoeddwr hen benillion, alawon cenedlaethol, a chyfieithiadau i'r Saesneg, hanesydd llenyddiaeth Gymraeg ac offerynnau cerdd y Cymry, casglwr llawysgrifau a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "Parry, Thomas (1768–1824), East India merchant | Oxford Dictionary of National Biography". www.oxforddnb.com. doi:10.1093/ref:odnb/60927. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "MOSES, WILLIAM ('Gwilym Tew o Lan Tâf,' neu 'Gwilym Tew'; 1742 - 1824), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "ELLIS, RICHARD (1784 - 1824), swyddog cyllidfa a cherddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "DOWNMAN, JOHN (1750 - 1824), paentiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "POPKIN, JOHN (fl. 1759-1824), cynghorwr Methodistaidd a Sandemaniad | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
- ↑ "MEYLER, JAMES (1761 - 1825), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-04.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899