Cynulliad Cenedlaethol Cymru

	Cynulliadau
	Tŷ'r Cynulliad; Cynulliad deddfu; Cynulliad Cenedlaethol; Cynulliad Lleol; Cynulliadau Rhufeinig; Cynulliad Cenedlaethol Cymru; Gwleidyddiaeth

Cymru
	Cymru
	; Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres ar:; wleidyddiaeth a llywodraeth; Cymru
	Llywodraeth Cynulliad Cenedlaethol Cymru o fewn y DU Cymru o fewn yr UE Isadrannau Cymru Gweithgarwch gwleidyddol
	gweld • sgwrs • golygu

Cynulliad Cenedlaethol Cymru
Cynulliad Cenedlaethol Cymru
	Pumed Cynulliad
Gwybodaeth gyffredinol
Math	Unsiambrog
Arweinyddiaeth
Llywydd y Cynulliad	Elin Jones, Plaid Cymru
Is-Lywydd	Ann Jones, Y Blaid Lafur
Arweinydd y Tŷ	Julie James, Y Blaid Lafur
Prif Weithredwr a Chlerc	Manon Antoniazzi
Cyfansoddiad
Aelodau	60
Grwpiau gwleidyddol	Llywodraeth (31); Llafur (28); Y Democratiaid Rhyddfrydol (1); Annibynnol (1); Gwrthbleidiau (29) Y Ceidwadwyr (11); Plaid Cymru (10); Brexit Party (4) UKIP (1); Annibynnol (3);
Pwyllgorau	14 Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog ; Y Pwyllgor Amgylchedd a Chynaliadwyedd ; Y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus ; Y Pwyllgor Cyllid ; Y Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol ; Y Pwyllgor Deisebau ; Y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol ; Y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ; Y Pwyllgor Menter a Busnes ; Y Pwyllgor Plant a Phobl Ifanc ; Y Pwyllgor Safonau Ymddygiad ;
Etholiadau
Etholiad diwethaf	5 Mai 2016
Etholiad nesaf	6 Mai 2021
Man cyfarfod
	Y Senedd, Caerdydd
Gwefan
	cynulliad.cymru

Cynulliad Cenedlaethol Cymru yw'r corff datganoledig sy'n cael ei ethol yn ddemocrataidd i drafod polisïau ac sy'n cymeradwyo deddfwriaeth sy'n ymwneud â Chymru. Rhan o'i waith yw i ddwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif.^[3] Sefydlwyd y Cynulliad ym 1999 ar ôl cynnal refferendwm ym 1997. Ceir 60 o aelodau, neu 'Aelodau'r Cynulliad' a etholir (ers 2011) am dymor o 5-mlynedd; mae 40 ohonynt yn cynrychioli etholaeth daearyddol ac 20 yn cael eu hethol dan drefn cynrychiolaeth gyfrannol Dull D'Hondt o 'Ranbarthau'.

Mae gan Wicidestun destun sy'n berthnasol i'r erthygl hon:

Refferendwm dros sefydlu Cynulliad Cenedlaethol

Ffurfiwyd y Cynulliad Cenedlaethol yn dilyn Deddf Llywodraeth Cymru 1998, a oedd yn ymateb i Refferendwm datganoli i Gymru, 1997.^[4] Mae'r Cynulliad a Llywodraeth Cymru yn ddau gorff ar wahân - yr un fath â Senedd y Deyrnas Unedig a Llywodraeth y Deyrnas Unedig. Y corff democrataidd sy'n cynrychioli buddiannau Cymru a'i phobl, sy'n llunio cyfreithiau Cymru ac sy'n gwneud Llywodraeth Cymru'n atebol yw Cynulliad Cenedlaethol Cymru.^[5]

Yr enw ar gorff corfforaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru yw Comisiwn y Cynulliad. Mae 60 o aelodau yn y Cynulliad (Aelod Cynulliad - AC). Mae 40 o'r aelodau yn cynrychioli etholaeth un aelod, ac mae'r 20 sy'n weddill yn cael eu hethol gan gynrychiolaeth gyfrannol dros y pum etholaeth ranbarthol yng Nghymru. Cânt eu cefnogi gan Weision Sifil sy'n gweithio yn y meysydd datganoledig. Mae'r rhain yn cynnwys meysydd allweddol o fywyd cyhoeddus, fel iechyd, addysg a'r amgylchedd.^[5]

Cynnwys

1 Etholiadau
2 Grymoedd
- 2.1 Grymoedd deddfu
3 Aelodau'r Cynulliad
- 3.1 Mai 2016-presennol
- 3.2 2011-Mai 16
4 Cyfeiriadau
5 Gweler hefyd
6 Dolenni allanol

EtholiadauGolygu

Mae aelodau yn cael eu hethol am dymor penodedig. Pedair blynedd oedd y tymor gwreiddiol, ond yn sgil deddfwriaeth yn San Steffan i greu Senddau o 5 mlynedd ymestynwyd cyfnod y Cynulliad i 5 mlynedd. Cynhaliwyd etholiadau ym 1999, 2003, 2007 a 2011. Cynhelir is-etholiadau os oes Etholaeth leol o'r Cynulliad yn dod yn wag, ond os oes gwagle ar y rhestr rhanbarthol bydd pleidiau gwleidyddol yn enwebu yr unigolyn nesaf ar y rhestr i ymuno gyda'r Cynulliad.

GrymoeddGolygu

Grymoedd deddfuGolygu

Cafodd grymoedd i basio mesurau deddfwriaethol o fewn meysydd penodol eu rhoi ar ddechrau'r Trydydd Cynulliad ym mis Mai 2007 dan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006.

Ar 3 Mawrth 2011, cynhaliwyd Refferendwm ar bwerau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2011 i benderfynu a ddylai'r Cynulliad gael y pwer y lunio deddfau ei hun.

Aelodau'r CynulliadGolygu

Mai 2016-presennolGolygu

Mwyafrif y Llywodraeth^{[notes 1]}		0	2
Plaid:		Etholiad 2016	Presennol
	Llafur	29	29
	Ceidwadwyr	12	11
	Plaid Cymru	12	10
	UKIP	7	1
	Rhyddfrydwyr	1	1
	Brexit Party	0	4
	Annibynnol	0	4
Seddi eu hangen ar gyfer mwyafrif un plaid		2	0

↑ Mae hwn yn cynnwys Llafur, Rhyddfrydwyr Democrataidd, ac o Rhagfyr 2016, Dafydd Elis Thomas.

2011-Mai 16Golygu

Prif erthygl: Aelodau pedwerydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru

Plaid		Mai 2011
•	Llafur	30
	Y Ceidwadwyr	14
	Plaid Cymru	11
	Y Democratiaid Rhyddfrydol	5
	Annibynnol	0

CyfeiriadauGolygu

↑ http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-38371425
↑ "Assembly members join forces with Farage". 15 May 2019. Cyrchwyd 15 May 2019 – via www.bbc.co.uk.
↑ "Gwybodaeth am y Cynulliad". 2012. Cyrchwyd 30 Ebrill 2012.
↑ legislation.gov.uk; adalwyd 6 Mai 2016.
↑ ^5.0 ^5.1 "Cynulliad Cenedlaethol Cymru". 8 Medi 2011. Cyrchwyd 30 Ebrill 2012.

Gweler hefydGolygu

Dolenni allanolGolygu

[6] Mae hwn yn cynnwys Llafur, Rhyddfrydwyr Democrataidd, ac o Rhagfyr 2016, Dafydd Elis Thomas.

[1] ttp://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-38371425

[2] "Assembly members join forces with Farage". 15 May 2019. Cyrchwyd 15 May 2019 – via www.bbc.co.uk.

[Gwybod-3] "Gwybodaeth am y Cynulliad". 2012. Cyrchwyd 30 Ebrill 2012.

[4] slation.gov.uk; adalwyd 6 Mai 2016.

[Cyn-5] 5.0 ^5.1 "Cynulliad Cenedlaethol Cymru". 8 Medi 2011. Cyrchwyd 30 Ebrill 2012.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[notes 1]

Cynulliadau

Tŷ'r Cynulliad Cynulliad deddfu Cynulliad Cenedlaethol Cynulliad Lleol Cynulliadau Rhufeinig Cynulliad Cenedlaethol Cymru Gwleidyddiaeth