Llanfair-yn-Neubwll
Pentref a chymuned yng ngogledd-orllewin Ynys Môn yw Llanfair-yn-Neubwll.[1] Saif y pentref i'r gogledd o Faes Awyr y Fali ac i'r dwyrain o'r culfor rhwng Ynys Môn ac Ynys Cybi.
 | |
| Math | cymuned  |
|---|---|
| Poblogaeth | 1,733 |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynys Môn |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.260322°N 4.532344°W |
| Cod SYG | W04000022 |
| Cod OS | SH3118576694 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) |
| AS/au y DU | Llinos Medi (Plaid Cymru) |
 | |
Mae'r gymuned hefyd yn cynnwys pentrefi Caergeiliog a Llanfihangel-yn-Nhywyn. Ceir nifer o lynnoedd yn yr ardal, mae Llyn Penrhyn, Llyn Treflesg a rhan o Lyn Dinam yn ffurfio gwarchodfa adar Gwlyptiroedd y Fali, sy'n eiddo i'r RSPB.
Roedd poblogaeth y gymuned yn 2001 yn 1,688. 45.6% o'r rhain oedd yn medru Cymraeg, y ganran isaf ymhlith cymunedau Ynys Môn; mae hyn oherwydd y nifer fawr o bobl sy'n gysylltiedig â'r maes awyr a'u teuluoedd. Erbyn 2011 roedd wedi cynyddu i 1,874.
Enw
golyguLlyn Dinam a Llyn Penrhyn yw'r ddau "bwll" (llyn) y mae'r enw Deubwll yn cyfeirio atynt. Deubwll oedd enw'r 'dref' wasgaredig ganoloesol a chafwyd yr enw 'Llanfair-yn-Neubwll' i wahaniaethu rhwng yr eglwys a'r plwyf a lleodd eraill gydag eglwys (llan) a gysegrwyd i Fair. Felly hefyd, er y gwelir enghreifftiau o'r ffurf 'Llanfair-yn-neubwll' weithiau, 'Llanfair-yn-Neubwll' sy'n gywir am fod Deubwll yn enw lle penodol.[2]
Hanes a hynafiaethau
golyguPan adeiladwyd y maes awyr yn 1943, gafwyd hyd i nifer fawr o arfau a chelfi o Oes yr Haearn yn Llyn Cerrig Bach. Ystyrir y darganfyddiad yma yn un o'r rhai pwysicaf o'r cyfnod yma yng Nghymru.
Cyfrifiad 2011
golyguYng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[3][4][5]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ Melville Richards, 'Enwau Lleoedd', Atlas Môn.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nifer sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Trefi
Amlwch · Benllech · Biwmares · Caergybi · Llangefni · Niwbwrch · Porthaethwy
Pentrefi
Aberffraw · Bethel · Bodedern · Bodewryd · Bodffordd · Bryngwran · Brynrefail · Brynsiencyn · Brynteg · Caergeiliog · Capel Coch · Capel Gwyn · Carmel · Carreglefn · Cemaes · Cerrigceinwen · Dwyran · Y Fali · Gaerwen · Glyn Garth · Gwalchmai · Heneglwys · Hermon · Llanallgo · Llanbabo · Llanbedrgoch · Llandegfan · Llandyfrydog · Llanddaniel Fab · Llanddeusant · Llanddona · Llanddyfnan · Llanedwen · Llaneilian · Llanfachraeth · Llanfaelog · Llanfaethlu · Llanfair Pwllgwyngyll · Llanfair-yn-Neubwll · Llanfair-yng-Nghornwy · Llan-faes · Llanfechell · Llanfihangel-yn-Nhywyn · Llanfwrog · Llangadwaladr · Llangaffo · Llangeinwen · Llangoed · Llangristiolus · Llangwyllog · Llanidan · Llaniestyn · Llannerch-y-medd · Llanrhuddlad · Llansadwrn · Llantrisant · Llanynghenedl · Maenaddwyn · Malltraeth · Marian-glas · Moelfre · Nebo · Pencarnisiog · Pengorffwysfa · Penmynydd · Pentraeth · Pentre Berw · Pentrefelin · Penysarn · Pontrhydybont · Porthllechog · Rhoscolyn · Rhosmeirch · Rhosneigr · Rhostrehwfa · Rhosybol · Rhydwyn · Talwrn · Trearddur · Trefor · Tregele