Wicipedia

Etholaethau a Rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru

(Ailgyfeiriad o Rhanbarth etholiadol Cynulliad)

Defnyddir etholaethau a rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru i ethol Aelodau o'r Senedd (AS), a'u defnyddir mewn rhyw ffurf ers etholiad cyntaf y Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Senedd Cymru erbyn hyn) yn 1999. Cyflwynwyd ffiniau newydd ar gyfer yr etholiad yn 2007 ac ar hyn o bryd cynhwysant bedwar deg etholaeth a phum rhanbarth. Y pum rhanbarth etholiadol yw: Canol De Cymru, Canolbarth a Gorllewin Cymru, Dwyrain De Cymru, Gogledd Cymru, a Gorllewin De Cymru, gyda'r pedwar deg etholaeth a restrir isod.[1] Digwyddodd yr etholiad diwethaf yn 2021.

Etholaethau a rhanbarthau etholiadol Senedd Cymru
Categori Etholaeth
Lleoliad Cymru
Crëwyd gan Deddf Llywodraeth Cymru 1998
Crëwyd 12 Mai 1999; 24 o flynyddoedd yn ôl (1999-05-12)
Nifer 40 etholaeth
5 rhanbarth (ar ôl 2021)
Llywodraeth Senedd
Llywodraeth Cymru
Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres:

Gwleidyddiaeth
Cymru


Llywodraeth Cymru
Senedd Cymru
Cymru o fewn y DU
Cymru o fewn yr UE
Isadrannau Cymru
Gweithgarwch gwleidyddol
gweld • sgwrs • golygu

Crëwyd yr etholaethau trwy Ddeddf Llywodraeth Cymru 1998, gyda ffiniau'r etholaethau Seneddol (San Steffan), fel yr oeddent yn 1999. Defnyddiwyd y ffiniau newydd hefyd ar gyfer etholiad cyffredinol yr DU yn 2010. Felly, rhwng etholiad y Cynulliad yn 2007 ac etholiad cyffredinol y DU yn 2010, roedd gan etholaethau'r Cynulliad ac etholaethau San Steffan ffiniau gwahanol. Datgysylltodd Deddf System Pleidleisio Seneddol ac Etholaethau 2010, y ddwy set o etholaethau, sy'n golygu na fydd newidiadau i un set yn effeithio'r set arall bellach. Mae hyn wedi caniatáu cynigion gwahanol ar gyfer etholaethau yng Nghymru, gyda chynigion gwahanol ar gyfer cynnydd y nifer o seddi yn y Senedd a lleihau y nifer o etholaethau San Steffan yng Nghymru.[2]

Grwpir etholaethau'r Senedd i mewn i ranbarthau etholiadol sy'n cynnwys rhwng saith a naw etholaeth. Defnyddir system aelod ychwanegol i ethol pedwar Aelod ychwanegol o'r Senedd o bob rhanbarth, ar ben yr ASau a etholir gan yr etholaethau. Seiliwyd ffiniau'r rhanbarthau etholiadol ar etholaethau Senedd Ewrop cyn 1999. Ym mhob etholiad cyffredinol o'r Senedd, mae gan pob etholydd ddwy bleidlais, un bleidlais etholaethol ac un bleidlais restr pleidiau ranbarthol. Mae pob etholaeth yn ethol un Aelod trwy'r system 'cyntaf i'r felin', a llenwir seddi ychwanegol y Senedd o'r rhestrau pleidiau caeëdig, o dan ddull D'Hondt, gan ystyried canlyniadau'r etholaethau, i greu rhywfaint o gynrychiolaeth gyfrannol ar gyfer pob rhanbarth. Ar y cyfan, etholir y chwe deg Aelod o'r Senedd o'r pedwar deg etholaeth a'r pum rhanbarth etholiadol, gan greu Senedd o bedwar deg AS etholaethol a dau ddeg AS ychwanegol. Cynrychiolir pob etholwr gan un aelod etholaethol a phedwar aelod rhanbarthol.

Etholaethau a rhanbarthau (2007-presennol) golygu

Etholaethau golygu

Cod Etholaeth Rhanbarth Etholwyr cofrestredig
(2021)[3]		 AS cyfredol
W09000001 Ynys Môn Gogledd Cymru 54,031 Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru)
W09000002 Arfon Gogledd Cymru 41,606 Siân Gwenllian (Plaid Cymru)
W09000003 Aberconwy Gogledd Cymru 44,456 Janet Finch-Saunders (Ceidwadwyr)
W09000004 Gorllewin Clwyd Gogledd Cymru 57,562 Darren Millar (Ceidwadwyr)
W09000005 Dyffryn Clwyd Gogledd Cymru 55,906 Gareth Davies (Ceidwadwyr)
W09000006 Delyn Gogledd Cymru 55,395 Hannah Blythyn (Llafur)
W09000007 Alun a Glannau Dyfrdwy Gogledd Cymru 64,645 Jack Sargeant (Llafur)
W09000008 Wrecsam Gogledd Cymru 52,113 Lesley Griffiths (Llafur)
W09000009 De Clwyd Gogledd Cymru 54,270 Ken Skates (Llafur)
W09000010 Dwyfor Meirionnydd Canolbarth a Gorllewin Cymru 44,583 Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)
W09000011 Maldwyn Canolbarth a Gorllewin Cymru 49,122 Russell George (Ceidwadwyr)
W09000012 Ceredigion Canolbarth a Gorllewin Cymru 56,431 Elin Jones (Plaid Cymru)
W09000041 Brycheiniog a Sir Faesyfed Canolbarth a Gorllewin Cymru 54,543 James Evans (Ceidwadwyr)
W09000014 Preseli Penfro Canolbarth a Gorllewin Cymru 60,320 Paul Davies (Ceidwadwyr)
W09000015 Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr Canolbarth a Gorllewin Cymru 58,485 Adam Price (Plaid Cymru)
W09000016 Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro Canolbarth a Gorllewin Cymru 60,188 Samuel Kurtz (Ceidwadwyr)
W09000017 Llanelli Canolbarth a Gorllewin Cymru 62,505 Lee Waters (Llafur)
W09000018 Gŵyr Gorllewin De Cymru 62,400 Rebecca Evans (Llafur)
W09000019 Gorllewin Abertawe Gorllewin De Cymru 56,902 Julie James (Llafur)
W09000020 Dwyrain Abertawe Gorllewin De Cymru 59,794 Mike Hedges (Llafur)
W09000021 Castell-nedd Gorllewin De Cymru 57,943 Jeremy Miles (Llafur)
W09000022 Aberafan Gorllewin De Cymru 52,114 David Rees (Llafur)
W09000023 Pen-y-bont ar Ogwr Gorllewin De Cymru 65,539 Sarah Murphy (Llafur)
W09000024 Ogwr Gorllewin De Cymru 58,775 Huw Irranca-Davies (Llafur)
W09000025 Rhondda Canol De Cymru 50,285 Elizabeth (Buffy) Williams (Llafur)
W09000026 Cwm Cynon Canol De Cymru 51,323 Vikki Howells (Llafur)
W09000046 Pontypridd Canol De Cymru 60,429 Mick Antoniw (Llafur)
W09000047 Bro Morgannwg Canol De Cymru 79,790 Jane Hutt (Llafur)
W09000029 Gorllewin Caerdydd Canol De Cymru 69,742 Mark Drakeford (Llafur)
W09000042 Gogledd Caerdydd Canol De Cymru 68,703 Julie Morgan (Llafur)
W09000031 Canol Caerdydd Canol De Cymru 60,048 Jenny Rathbone (Llafur)
W09000043 De Caerdydd a Phenarth Canol De Cymru 80,758 Vaughan Gething (Llafur)
W09000044 Merthyr Tudful a Rhymni Dwyrain De Cymru 57,164 Dawn Bowden (Llafur)
W09000034 Mynwy Dwyrain De Cymru 67,218 Peter Fox (Ceidwadwyr)
W09000035 Caerffili Dwyrain De Cymru 64,519 Hefin David (Llafur)
W09000036 Islwyn Dwyrain De Cymru 56,820 Rhianon Passmore (Llafur)
W09000037 Torfaen Dwyrain De Cymru 64,739 Lynne Neagle (Llafur)
W09000038 Blaenau Gwent Dwyrain De Cymru 50,821 Alun Davies (Llafur Cymru)
W09000039 Gorllewin Casnewydd Dwyrain De Cymru 66,959 Jayne Bryant (Llafur)
W09000040 Dwyrain Casnewydd Dwyrain De Cymru 59,630 John Griffiths (Llafur)

Rhanbarthau Etholiadol golygu

Rhanbarth Etholaethau ASau rhanbarthol cyfredol Map
Canol De Cymru

(Etholwyr 2021: 521,078)[3]

 1. Bro Morgannwg

2. Canol Caerdydd

3. Cwm Cynon

4. De Caerdydd a Phenarth

5. Gogledd Caerdydd

6. Gorllewin Caerdydd

7. Pontypridd

8. Rhondda

 
Canolbarth a Gorllewin Cymru

(Etholwyr 2021: 446,177)[3]

 1. Brycheiniog a Sir Faesyfed

2. Ceredigion

3. Dwyfor Meirionnydd

4. Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr

5. Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro

6. Llanelli

7. Maldwyn

8. Preseli Penfro

 
Dwyrain De Cymru

(Etholwyr 2021: 487,870)[3]

 1. Blaenau Gwent

2. Caerffili

3. Dwyrain Casnewydd

4. Gorllewin Casnewydd

5. Islwyn

6. Merthyr Tudful a Rhymni

7. Mynwy

8. Torfaen

 
Gogledd Cymru

(Etholwyr 2021: 479,984)[3]

 1. Aberconwy

2. Alun a Glannau Dyfrdwy

3. Arfon

4. De Clwyd

5. Delyn

6. Dyffryn Clwyd

7. Gorllewin Clwyd

8. Wrecsam

9. Ynys Môn

 
Gorllewin De Cymru

(Etholwyr 2021: 413,467)[3]

 1. Aberafan

2. Castell-nedd

3. Dwyrain Abertawe

4. Gorllewin Abertawe

5. Gŵyr

6. Ogwr

7. Pen-y-bont ar Ogwr

 

Cyn etholaethau a chyn ranbarthau golygu

1999-2007 golygu

 
Map o'r 40 cyn etholaeth (ochr chwith) a'r 5 cyn ranbarth etholiadol (ochr dde) a ddefnyddiwyd o 1999 i 2007
Rhanbarth Etholaethau Map
Canol De Cymru 1. Bro Morgannwg

2. Canol Caerdydd

3. Cwm Cynon

4. De Caerdydd a Phenarth

5. Gogledd Caerdydd

6. Gorllewin Caerdydd

7. Pontypridd

8. Rhondda

 
Canolbarth a Gorllewin Cymru 1. Brycheiniog a Sir Faesyfed

2. Ceredigion

3. Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr

4. Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro

5. Llanelli

6. Meirionnydd Nant Conwy

7. Maldwyn

8. Preseli Penfro

 
Dwyrain De Cymru 1. Blaenau Gwent

2. Caerffili

3. Dwyrain Casnewydd

4. Gorllewin Casnewydd

5. Islwyn

6. Merthyr Tudful a Rhymni

7. Mynwy

8. Torfaen

 
Gogledd Cymru 1. Alun a Glannau Dyfrdwy

2. Caernarfon

3. Conwy

4. De Clwyd

5. Delyn

6. Dyffryn Clwyd

7. Gorllewin Clwyd

8. Wrecsam

9. Ynys Môn

 
Gorllewin De Cymru 1. Aberafan

2. Castell-nedd

3. Dwyrain Abertawe

4. Gorllewin Abertawe

5. Gŵyr

6. Ogwr

7. Pen-y-bont ar Ogwr

 

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ "Gorchymyn Etholaethau Seneddol a Rhanbarthau Etholiadol y Cynulliad (Cymru) 2006". deddfwriaeth.gov.uk. Senedd y DU.
  2. ↑ "Deddf System Pleidleisio Seneddol ac Etholaethau 2011". deddfwriaethau.gov.uk. Senedd y DU.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 "Rhestr etholwyr: Etholwyr yn ôl etholaethau Senedd Cymru a blwyddyn". StatsCymru. Cyrchwyd 28 Awst 2023.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Etholaethau_a_Rhanbarthau_etholiadol_Senedd_Cymru&oldid=11901527"