Trahaearn Brydydd Mawr

Un o'r cynharaf o Feirdd yr Uchelwyr oedd Trahaearn Brydydd Mawr (bl. dechrau'r 14g). Roedd yn frodor o Ystrad Tywi, yn ôl pob tebyg, ac yn cael ei ystyried yn un o feirdd mwyaf ei gyfnod gan ei gyfoeswyr.

Trahaearn Brydydd Mawr
Ganwyd	13 g
Galwedigaeth	bardd

Bywgraffiad

Cymharol ychydig a wyddom am Drahaearn ei hun ar wahân i dystiolaeth ei gerddi. Mae'r llysenw '[P]rydydd Mawr' yn dangos dau beth, sef ei fod yn brydydd a hefyd ei fod yn ŵr o faintioli corfforol anghyffredin (cf. Cynddelw Brydydd Mawr), ffaith a ategir gan gyfeiriadau ato gan rai o'i gydfeirdd. Mae cofnodion achyddol yn awgrymu mai Goronwy Foel ap Robert ap Bleddri o Defnynnog yn y Cantref Mawr (Tewdos) ym Mrycheiniog oedd ei dad, ond cysylltir y mab ag ardal Ystrad Tywi (Sir Gaerfyrddin) a chanodd hefyd ym Morgannwg.

Cerddi

Mae pump o gerddi gan Drahaearn ar glawr heddiw ond gwyddys mai cyfran fach o'i waith yw hyn. Ceir awdl grefyddol a marwnad i Hywel o Landingad, plwyf yng nghwmwd Hirfryn yn y Cantref Bychan yn Ystrad Tywi: canu yn null y Gogynfeirdd a geir yn y cerddi hyn. Ceir yn ogystal tair cerdd dychan, yn cynnwys un deifiol iawn i'w gyd-fardd Casnodyn, yn gyfres hir o englynion, sy'n taflu golwg gwrthfawr ar fywyd y bardd mawr hwnnw.

Llyfryddiaeth

• N.G. Costigan (Bosco) ac eraill (gol.), Gwaith Gruffudd ap Dafydd ap Tudur, Gwilym Ddu o Arfon, Trahaearn Brydydd Mawr ac Iorwerth Beli (Aberystwyth, 1995).

Cyfeiriadau

Beirdd yr Uchelwyr

Bedo Hafesb  · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd