Dafydd Benwyn
Bardd Cymraeg proffesiynol o Forgannwg oedd Dafydd Benwyn (bl. ail hanner yr 16g). Er nad yw ei waith o safon uchel mae'n bwysig fel ffynhonnell hanesyddol am hynt a helyn y traddodiad barddol yn y rhan honno o Gymru ac am achau beirdd ac uchelwyr yr ardal.
| Dafydd Benwyn | |
|---|---|
| Ganwyd | 16 g  Llangeinwyr |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
| Blodeuodd | 16 g |
Bywyd a gwaith golygu
Disgybl barddol Lewys Morgannwg a Rhisiart Iorwerth, mab Iorwerth Fynglwyd oedd Dafydd Benwyn. Yn ôl ei gyfoeswr Sils ap Siôn, roedd yn frodor o blwyf Llangeinwyr, Glyn Ogwr, heb fod nepell o ardal Tir Iarll, cartref ei ddau athro.[1]
Roedd yn fardd toreithiog. Ceir dros 180 o gywyddau ac awdlau ganddo yn y llawysgrifau ynghyd â llu o englynion ar bob math o bynciau.[2] Nid oes fawr o werth i'r rhan fwyaf o'i gerddi fel llenyddiaeth - gwelir ynddynt y dirywiad mawr a fu yn nhraddodiad barddol Morgannwg yn ail hanner yr 16g - ond mae ei waith fel arwyddfard yn bwysig am iddo ganu i'r rhan fwyaf o uchelwyr mawr a bychain y de-ddwyrain a chadw eu hachau. Mae gwaith Dafydd - neu 'y Benwyn' - yn bwysig hefyd fel cloddfa am wybodaeth am enwau lleoedd a ffurfiau tafodieithiol Cymraeg y De.
Llyfryddiaeth golygu
- J. Kyle Fletcher (gol.), The Gwentian Poems of Dafydd Benwyn (1909). Detholiad bychan.
- G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Gwasg Prifysgol Cymru, 1948). Cefndir a nifer o gyfeiriadau.
Cyfeiriadau golygu
Bedo Hafesb · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd