Llywelyn Siôn

bardd, amaethwr, "crier" neu ringyll mewn llys barn am gyfnod, a chopîwr proffesyddol wrth ei grefft, ac un o ffigurau pwysicaf bywyd llenyddol effro sir Forgannwg

Un o'r olaf o Feirdd yr Uchelwyr, cyfieithydd, a chopïwr llawysgrifau oedd Llywelyn Siôn (15401615?). Roedd yn frodor o Langewydd, ger Pen-y-bont ar Ogwr, Morgannwg.[1]

Llywelyn Siôn
FfugenwLlywelyn Sion Edit this on Wikidata
Ganwyd1540 Edit this on Wikidata
Pen-y-bont ar Ogwr, Castell Llangewydd, Trelales Edit this on Wikidata
Bu farwc. 1615 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethbardd Edit this on Wikidata

Gwaith llenyddol

golygu

Cedwir tua 14 o'i awdlau a chywyddau. Cyfeiria mewn un ohonynt at Tomos Llywelyn o'r Rhigos fel ei athro barddol. Nid oes llawer o werth llenyddol i'w farddoniaeth sy'n adlewyrchu'r gostyngiad mewn safonau yn y traddodiad barddol ym Morgannwg yn ail hanner yr 16g.

Ond roedd Llywelyn yn gopïwr llawysgrifau proffesiynol a chafodd ei gomisiynu i lunio sawl llyfr pwysig gan noddwyr uchelwrol ei fro. Ymhlith y 13 o lawysgrifau yn ei law sy'n aros heddiw ceir llawysgrif Llanofer 17, Llyfr Hir Amwythig, Llyfr Hir Llywarch Reynolds a Llyfr Hir Llanharan a'r unig gopi Cymraeg o'r Gesta Romanorum. Diolch i'w waith diwyd y cedwir y casgliadau gorau o gerddi mân feirdd Morgannwg yn ail hanner yr 16g, yn cynnwys nifer o garolau a chwndidau.[1]

Yn llawysgrif Llanofer 17 ceir cyfieithiad Cymraeg o rannau o'r testun Ffrangeg Canol Bestiaire d'Amour gan Richart de Fornival (1201-?1260).[2] Tybir ei fod yn waith Llywelyn Siôn ei hun. Dyma enghraifft o'r cyfieithiad hwnnw (diweddarwyd yr orgraff) sy'n sôn am yr uncorn:

Ac am hynny y delaist di fi drwy aroglau, megis y delir yr uncorn drwy aroglau morwyn ieuanc, am nad oes yn y byd un anifail mor anodd i ddala ag ef, ac un corn sydd iddo ynghanol ei dalcen, ac nid oes na dyn nac anifail a feiddo ei aros ond morwyn ieuanc lân wyry. Cans pan glywo ef aroglau y forwyn a'u mwyn serchogrwydd, ef a ddaw ati, ac ef a ry[dd] ei ben yn ei harffed hi, ac yna y cwsg ef, a'r helwr call a edwyn hynny, a phan êl ef i hela y gosod ef forwyn ar ei ffordd ef.[3]

Ffugiadau Iolo Morganwg

golygu

Ffrwyth dychymyg Iolo Morganwg yn unig yw'r honiad mai Llywelyn Siôn a luniodd gyfundrefn 'Cyfrinach Beirdd Ynys Prydain', fel y dangosodd yr ysgolhaig G. J. Williams.[4]

Cyfeiriadau

golygu
  1. 1.0 1.1 Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Caerdydd, arg. newydd 1992).
  2. Graham C. G. Thomas (gol.), A Welsh Bestiary of Love.
  3. Graham C. G. Thomas (gol.), A Welsh Bestiary of Love, tud. 21.
  4. G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (Caerdydd, 1948).