Gronw Ddu

Bardd Cymraeg o Wynedd oedd Gronw Ddu (bl. canol y 14g). Mae lle da i gredu mai Gronw Ddu ap Tudur ap Heilyn oedd ei enw llawn, ei fod yn frodor o Fôn ac yn un o ddisgynyddion Ednyfed Fychan. Tadogwyd nifer o gerddi darogan arno yn ddiweddarach, gan amlaf wrth yr enw Gronw Ddu o Fôn.

Gronw Ddu
Ganwyd	Gwynedd
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	bardd

Am y brudiwr o'r un enw gweler Gronw Ddu o Fôn.

Mae ymchwil diweddar yn awgrymu y gallem uniaethu Gronw Ddu â Gronw Ddu ap Tudur ap Heilyn ap Tudur ab Ednyfed Fychan. Roedd ei gyndeidiau yn cynnwys dau o ddisteiniaid teyrnas Gwynedd yn y 13g felly, sef Ednyfed Fychan a'i fab Tudur ab Ednyfed.

Cedwir ar glawr tair cerdd y gellir eu derbyn fel gwaith dilys Gronw Ddu yn hytrach na'r brudiau diweddarach yn enw Gronw Ddu o Fôn, gwrthrych y testun brud adnabyddus 'Breuddwyd Gronw Ddu', ac sydd i'w dyddio i'r 15g. Ceir awdl benydiol draddodiadol, awdl serch fer a chywydd serch 'I'r tŷ yn y llwyn'. Mae'r ffaith fod nifer o frudiau diweddarach yn cael eu tadogi ar y bardd o'r 14g yn awgrymu'n gryf ei fod yn fardd brudiol hefyd ond bod y cerddi hynny heb eu cadw.

Llyfryddiaeth

• Barry J. Lewis (gol.), 'Gwaith Gronw Ddu', yn Gwaith Madog Benfras ac eraill o feirdd y bedwaredd ganrif ar ddeg (Aberystwyth, 2007).

Beirdd yr Uchelwyr

Bedo Hafesb  · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd