Dafydd y Coed
Un o Feirdd yr Uchelwyr oedd Dafydd y Coed (bl. ail hanner y 14g). O ran arddull a mydr mae ei waith yn perthyn i'r Gogynfeirdd ceidwadol yn hytrach na'r Cywyddwyr arloesol.
| Dafydd y Coed | |
|---|---|
| Ganwyd | 14 g  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | bardd |
| Blodeuodd | 1380 |
Bywgraffiad
golyguYchydig iawn a wyddom â sicrwydd am y bardd ar wahân i'r hyn y gellir casglu o dystiolaeth ei gerddi. Mae'n bosibl ei fod i'w uniaethu â Dafydd, gorwyr Arod (Arawd) ab Owain ap Rhydderch Ddu o Sir Gaerfyrddin, os felly roedd yn perthyn i lwyth Rhys ap Tewdwr, Brenin Deheubarth. Ni wyddom lle oedd yn byw.
Cerddi
golyguCanodd i noddwyr yn ne a chanolbarth Cymru, yn cynnwys Rydderch ab Ieuan Llwyd o Lyn Aeron a theulu Gogerddan, Ceredigion a Hopcyn ap Tomas o Ynysforgan, y bu Llyfr Coch Hergest yn ei feddiant yn ail hanner y 14g; cedwir y testunau cynharaf ar glawr o waith Dafydd y Coed yn y llawysgrif enwog honno. Canodd hefyd am Llanymddyfri, Sir Gaerfyrddin, a Rhaeadr Gwy, Powys.
Cedwir deg cerdd gan Ddafydd y Coed, sef tair awdl foliant i noddwyr, dwy gerdd grefyddol a phum cerdd ddychan. Mae cerdd Dafydd i Hopcyn ap Tomas o ddiddordeb mawr i haneswyr llenyddiaeth Gymraeg am ei bod yn rhoi cip i ni ar gynnwys llyfrgell yr uchelwr diwylliedig hwnnw. Roedd ei lyfrau yn cynnwys copïau o'r Lucidarius, Y Greal, llyfrau Cyfraith Hywel a'r Annales Cambriae:
- Mynawg Hopcyn, lyn loywglos,
- Mur heilddwbl cetgwbl catgis,
- Mwnai law, mae yn ei lys,
- Eurddar, y Lusidarius,
- A'r Greal a'r Yniales,
- A grym pob cyfraith a'i gras.[1]
Mae ei ddychan i Raeadr Gwy yn enghraifft dda o'r canu dychan gorchestol sy'n dyfalu sŵn dŵr y rhaeadr. Dyma'r englyn agoriadol:
- Rhaeadr oergri cadr ar grwcedau—bach,
- Bychin geiniog werthau;
- Rhugl ffugl ffagl, magl mwygl refrau,
- Rheglwern i gwm uffern gau![2]
Llyfryddiaeth
golygu- R. Iestyn Daniel (gol.), Gwaith Dafydd y Coed a beirdd eraill o Lyfr Coch Hergest (Aberystwyth, 2002). ISBN 0-947531-71-8
| Mae gan Wicidestun destun sy'n berthnasol i'r erthygl hon: |
Cyfeiriadau
golyguBedo Hafesb · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd