Llywarch Bentwrch

Un o Feirdd yr Uchelwyr a ganai yn y 14g oedd Llywarch Bentwrch (fl. tua chanol y 14g). Mae'n debygol ei fod yn frodor o Ynys Môn.

Bywgraffiad

Ni wyddys nemor dim am y bardd ar wahân i'r hyn y gellir casglu o dystolaeth yr unig gerdd ganddo sydd ar glawr. Mae ei enw barddol hynod yn codi sawl cwestiwn. Fe allai fod yn gyfeiriad at ryw hynodrwydd corfforol - roedd y beirdd yn ddigon parod i arddel enwau sy'n ymddangos ini heddiw yn ddigon amharchus - neu at enw lle, efallai. Ceir sawl enghraifft o afonydd Twrch yng Nghymru, yn cynnwys Afon Twrch ger Llanbabo, Môn, ond dim un enghraifft o Bentwrch fel enw lle.

Cerdd

Mae unig gerdd Llywarch yn gywydd moliant i Ddafydd Fychan ap Dafydd Llwyd (fl. 1346-1377) o Drehwfa (cwmwd Llifon) a Threfeilir (cwmwd Malltraeth), gorllewin Môn. Ceir cyfeiriad yn y cywydd hwnnw sy'n awgrymu ei fod yn fardd teuluol i deulu Dafydd neu o leiaf ei fod yn gyfarwydd iawn â chanu yn ei blas. Roedd Dafydd Llwyd yn noddwr pwysig a cheir cerddi iddo gan eraill o feirdd y cyfnod fel Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed, er enghraifft.

Cerdd o fawl traddodiadol sy'n dwyn nodweddion newydd hefyd yw y cywydd. Pwysleisir haelioni'r noddwr a'r bwyd da sydd i'w gael yn ei lys, gan ei gymharu ag Ifor Hael, noddwr enwog Dafydd ap Gwilym.

Llyfryddiaeth

• Nerys Ann Jones (gol.), 'Gwaith Llywarch Bentwrch', yn Gwaith Sefnyn, Rhisierdyn, Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed a Llywarch Bentwrch (Aberystwyth, 1995). 'Cyfres Beirdd yr Uchelwyr'.

Cyfeiriadau

Beirdd yr Uchelwyr

Bedo Hafesb  · Bleddyn Ddu · Cadwaladr Cesail · Casnodyn · Rhisiart Cynwal · Wiliam Cynwal · Dafydd ab Edmwnd · Dafydd Alaw · Dafydd ap Gwilym · Dafydd ap Siencyn · Dafydd Benwyn · Dafydd Ddu o Hiraddug · Dafydd Gorlech · Dafydd Llwyd o Fathafarn · Dafydd Nanmor · Dafydd y Coed · Edward Dafydd · Deio ab Ieuan Du · Lewys Dwnn · Edward Maelor · Edward Sirc · Edward Urien · Einion Offeiriad · Gronw Ddu · Gronw Gyriog · Gruffudd ab Adda ap Dafydd · Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan · Gruffudd ap Dafydd ap Tudur · Gruffudd ap Llywelyn Lwyd · Gruffudd ap Maredudd ap Dafydd · Gruffudd ap Tudur Goch · Gruffudd Fychan ap Gruffudd ab Ednyfed · Gruffudd Gryg · Gruffudd Hiraethog · Gruffudd Llwyd · Gruffudd Llwyd ap Llywelyn Gaplan · Guto'r Glyn · Gutun Owain · Gwerful Fychan · Gwerful Mechain · Gwilym Ddu o Arfon · Gwilym Tew · Hillyn · Huw Cae Llwyd · Huw Ceiriog · Huw Cornwy · Huw Llŷn · Huw Pennant (I) · Huw Pennant (II) · Hywel ab Einion Lygliw · Hywel ap Mathew · Hywel Cilan · Hywel Ystorm · Ieuan ap Huw Cae Llwyd · Ieuan ap Hywel Swrdwal · Ieuan Brydydd Hir · Ieuan Du'r Bilwg · Ieuan Dyfi · Ieuan Gethin · Ieuan Llwyd ab y Gargam · Ieuan Tew Ieuanc · Iocyn Ddu ab Ithel Grach · Iolo Goch · Iorwerth ab y Cyriog · Iorwerth Beli · Iorwerth Fynglwyd · Ithel Ddu · Lewis ab Edward · Lewys Daron · Lewys Glyn Cothi · Lewys Môn · Lewys Morgannwg · Llywarch Bentwrch · Llywelyn ab y Moel · Llywelyn ap Gwilym Lygliw · Llywelyn Brydydd Hoddnant · Llywelyn Ddu ab y Pastard · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Foelrhon · Llywelyn Fychan ap Llywelyn Goch · Llywelyn Goch ap Meurig Hen · Llywelyn Goch y Dant · Llywelyn Siôn · Mab Clochyddyn · Madog Benfras · Maredudd ap Rhys · Meurig ab Iorwerth · Morus Dwyfech · Owain Gwynedd · Owain Waed Da · Prydydd Breuan · Tomos Prys · Gruffudd Phylip · Phylip Siôn Phylip · Rhisiart Phylip · Rhys Cain · Rhys Nanmor · Siôn Phylip · Siôn Tudur · Raff ap Robert · Robert ab Ifan · Robin Ddu ap Siencyn · Rhisierdyn · Rhisiart ap Rhys · Rhys ap Dafydd ab Einion · Rhys ap Dafydd Llwyd · Rhys ap Tudur · Rhys Brydydd · Rhys Goch Eryri · Sefnyn · Simwnt Fychan · Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan · Siôn ap Hywel Gwyn · Siôn Brwynog · Siôn Cent · Siôn Ceri · Sypyn Cyfeiliog · Trahaearn Brydydd Mawr · Tudur Aled · Tudur ap Gwyn Hagr · Tudur Ddall · Wiliam Llŷn · Y Mab Cryg · Y Proll · Yr Ustus Llwyd