Pilalau
Pentref bychan a phlwyf ym Mhowys yw Pilalau (Saesneg: Pilleth). Saif i'r de-orllewin o Drefyclawdd ac i'r de o'r briffordd A488, gyda Afon Llugwy yn llifo gerllaw.
| Math |
pentref  |
|---|---|
|
| |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Powys |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
52.3063°N 3.0905°W |
Ychydig i'r gorllewin o'r pentref saif bryn o'r enw Bryn Glas. Hwn oedd safle Brwydr Bryn Glas, neu Frwydr Pilleth yn Saesneg, ar 22 Mehefin 1402, pan orchfygodd Owain Glyndŵr fyddin Seisnig fwy niferus dan Edmund Mortimer. Saif eglwys y plwyf, Eglwys y Santes Fair, ar y bryn yma yn hytrach nag yng nghanol y pentref. Credir fod y sefydliad yn un cynnar, ac roedd ffynnon santaidd yma. Dyddia'r eglwys bresennol o'r 13g yn bennaf, a'r tŵr o'r 14g.
Yn y 19g cafwyd hyd i lawer o esgyrn heb fod ymhell o'r eglwys, lladdedigion y frwydr yn ôl pob tebyg, a phlannwyd coed Wellingtonia i nodi'r fan. Mae'n rhain yn awr yn nodwedd amlwg.
Abaty Cwm-hir · Aberbrân · Abercegir · Abercraf · Aberedw · Abergwesyn · Abergwydol · Aberhafesb · Aberhonddu · Aberhosan · Aberllynfi · Aber-miwl · Aberriw · Abertridwr · Aberysgir · Adfa · Arddlin · Bachelldref · Y Batel · Betws Cedewain · Beulah · Bochrwyd · Bontdolgadfan · Bontnewydd ar Wy · Bronllys · Bugeildy · Burgedin · Bwlch · Caersŵs · Capel Isaf · Capel Uchaf · Capel-y-ffin · Carno · Casgob · Castell Caereinion · Castell Madog · Castell Paun · Cathedin · Cefn Cantref · Cefn-gwyn · Cegidfa · Cemais · Ceri · Cilmeri · Y Clas-ar-Wy · Clatter · Cleirwy · Cnwclas · Coelbren · Commins Coch · Crai · Craig-y-nos · Crucywel · Crugion · Cwmdu · Cwm-twrch · Cwrt-y-gollen · Darowen · Defynnog · Derwen-las · Dolanog · Dolfor · Y Drenewydd · Dylife · Einsiob · Eisteddfa Gurig · Erwd · Esgairgeiliog · Felindre, Maldwyn · Felin-fach · Y Foel · Ffordun · Ffrwdgrech · Gaer · Garth · Y Gelli Gandryll · Glangrwyne · Glan-miwl · Glantwymyn · Glascwm · Y Groes · Gwenddwr · Heol Senni · Hyssington · Kingswood · Kinnerton · Libanus · Llan · Llanafan Fawr · Llanandras · Llananno · Llanarmon Mynydd Mawr · Llanbadarn Fynydd · Llanbadarn Garreg · Llanbister · Llanbrynmair · Llandinam · Llandrindod · Llandrinio · Llandyfaelog Tre'r-graig · Llandysilio · Llandysul · Llan-ddew · Llanddewi yn Hwytyn · Llanddewi Ystradenni · Llanelwedd · Llanerfyl · Llanfair Caereinion · Llanfair Llythynwg · Llanfair-ym-Muallt · Llanfechain · Llanfihangel Nant Brân · Llanfihangel Nant Melan · Llanfihangel Rhydieithon · Llanfihangel Tal-y-llyn · Llanfihangel-yng-Ngwynfa · Llanfrynach · Llanfyllin · Llangadfan · Llangadwaladr · Llangamarch · Llangasty Tal-y-llyn · Llangatwg · Llangedwyn · Llangors · Llangurig · Llangynidr · Llangynllo · Llangynog · Llangynyw · Llanhamlach · Llanidloes · Llanigon · Llanllugan · Llanllwchaearn · Llanllŷr-yn-Rhos · Llanrhaeadr-ym-Mochnant · Llansanffraid Cwmdeuddwr · Llansantffraed (Aberhonddu) · Llansantffraed-yn-Elfael · Llansantffraid-ym-Mechain · Llansilin · Llanwddyn · Llanwnnog · Llanwrin · Llanwrthwl · Llanwrtyd · Llanwyddelan · Llanymynech · Llanywern · Llawr-y-glyn · Llechfaen · Llowes · Llys-wen · Llywel · Llwydiarth · Machynlleth · Manafon · Meifod · Merthyr Cynog · Mochdre · Nant Glas · Nantmel · Pandy · Pencelli · Pencraig · Penegoes · Pengefnffordd · Penisarcwm · Pennant Melangell · Pentrecelyn · Pentref Dolau Honddu · Pentrefelin · Penwyllt · Penybont · Pen-y-bont-fawr · Pilalau · Pipton · Pont-faen · Pont Llogel · Pontneddfechan · Pontrobert · Pontsenni · Pwllgloyw · Rhaeadr Gwy · Sant Harmon · Sarn · Sarnau, Brycheiniog · Sarnau, Maldwyn · Sgethrog · Snead · Sycharth · Talachddu · Talerddig · Talgarth · Tal-y-bont · Tal-y-bont ar Wysg · Tirabad · Trallong · Y Trallwng · Trecastell · Trefaldwyn · Trefeca · Trefeglwys · Tref-y-clawdd · Tregynon · Trelystan · Tre'r-llai · Tretŵr · Trewern · Walton · Yr Ystog · Ystradgynlais