Merthyr Cynog

pentref gwledig a phlwyf ym Mrycheiniog, de Powys

Pentref gwledig a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Merthyr Cynog.[1] Saif yn ardal Brycheiniog, ar lethrau deheuol Mynydd Epynt rhwng afonydd Ysgir Fawr ac Ysgir Fechan, ffrydiau sy'n ymuno yn nes i lawr i ffurfio afon Ysgir, un o ledneintiau afon Wysg.

Merthyr Cynog
Church of St Cynog, Merthyr Cynog - geograph.org.uk - 713229.jpg
Mathcymuned, pentrefan Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlCynog Ferthyr Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau52.0167°N 3.4833°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000330 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AC/auJames Evans (Ceidwadwyr)
AS/auFay Jones (Ceidwadwyr)
Map
Am leoedd eraill o'r enw "Merthyr", gweler Merthyr (gwahaniaethu).

Lleolir y pentref ar bwys lôn wledig sy'n dringo i gyfeiriad Epynt o Aberhonddu, 6 milltir i'r de-ddwyrain. Y pentref cyfagos yw Llanfihangel Nant Brân, dros y bryn i'r gorllewin, a'r Capel Uchaf i'r gogledd-ddwyrain.

Ystyr y gair merthyr yma yw "eglwys (er cof am sant neu ar ei fedd)." Cysylltir y plwyf â Chynog Ferthyr, sant a mab hynaf Brychan, brenin Teyrnas Brycheiniog. Yn ôl traddodiad, lladdwyd Cynog gerllaw a chodwyd eglwys ar ei fedd. Ymhlith y lleoedd eraill a gysylltir â'r sant ceir Defynnog, tua 5 milltir i'r de-orllewin, ger Pontsenni.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan James Evans (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan Fay Jones (Ceidwadwyr).[3]


Cyfrifiad 2011Golygu

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[4][5][6]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Merthyr Cynog (pob oed) (245)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Merthyr Cynog) (44)
  
18.5%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Merthyr Cynog) (155)
  
63.3%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Merthyr Cynog) (19)
  
19.2%
:Y ganran drwy Gymru
  
5%

CyfeiriadauGolygu

  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2022-01-01.
  3. Gwefan Senedd y DU
  4. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  5. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  6. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.