Indecs amrywiaeth ieithyddol

Gall yr indecs amrywiaeth ieithyddol (LDI) cyfeirio at naill ai Indecs Amrywiaeth (iaith) Greenberg[1] neu'r Indecs Amrywiaeth Ieithyddol (ILD) cysylltiedig o Terralingua, sy'n mesur newidiadau yn yr LDI sylfaenol dros amser.[2]

Map y byd yn ôl yr indecs amrywiaeth ieithyddol (mewn cyfrannedd llinol â'r dwyster cysgodi). Daw'r data o'r 18fed rhifyn o'r Ethnologue: Languages of the World.

Indecs Amrywiaeth Greenberg (LDI) yw'r tebygolrwydd y bydd gan ddau berson a ddewisir o'r boblogaeth ar hap famiaith wahanol; felly mae'n amrywio o 0 (mae gan bawb yr un famiaith) i 1 (nid oes gan unrhyw dau berson yr un famiaith).[3] Mae'r ILD yn mesur sut mae'r LDI wedi newid dros amser; mae ILD byd-eang o 0.8 yn nodi colled amrywiaeth o 20% ers 1970, ond mae cymarebau uwch nag 1 yn bosib, ac wedi ymddangos mewn indecsau rhanbarthol.[4]

Mae cyfrifiant yr indecs amrywiaeth yn seiliedig ar boblogaeth pob iaith fel cyfran o gyfanswm y boblogaeth. Ni all y mynegai roi cyfrif llawn am fywiogrwydd ieithoedd. Hefyd, mae'r gwahaniaeth rhwng iaith a thafodiaith yn gyfnewidiol ac yn aml yn wleidyddol. Mae nifer fawr o ieithoedd yn cael eu hystyried yn dafodieithoedd iaith arall gan rai arbenigwyr ac ieithoedd ar wahân gan eraill. Nid yw'r indecsau yn ystyried pa mor wahanol yw'r ieithoedd i'w gilydd, ac nid yw'n cofnodi defnydd ail iaith; mae'n ystyried dim ond cyfanswm yr ieithoedd gwahanol, a'u hamlder cymharol fel mamiaith.[5]

Safleoedd yn ôl gwlad

golygu
SIL International (2017)[6] UNESCO (2009)[7]
Rheng Gwlad LDI
1   Papua Gini Newydd 0.988
2   Camerŵn 0.974
3   Fanwatw 0.973
4   Ynysoedd Solomon 0.968
5   Gweriniaeth Canolbarth Affrica 0.959
6   Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo 0.948
7   Benin 0.933
8   Tsiad 0.933
9   De Swdan 0.929
10   Wganda 0.929
11   Cenia 0.927
12   Mosambic 0.926
13   Liberia 0.917
14   India 0.914
15   Togo 0.905
16   Arfordir Ifori 0.900
17   Nigeria 0.890
18   Mali 0.873
19   De Affrica 0.871
20   Tansanïa 0.871
21   Ethiopia 0.862
22   Gini Bisaw 0.859
23   Ghana 0.858
24   Gabon 0.846
25   Y Philipinau 0.842
26   Sierra Leone 0.841
27   Sambia 0.830
28   Bhwtan 0.827
29   Qatar 0.825
30   Gweriniaeth y Congo 0.821
31   Dwyrain Timor 0.819
32   Indonesia 0.816
33   Sint Maarten 0.816
34   Affganistan 0.790
35   Madagasgar 0.789
36   Namibia 0.779
37   Senegal 0.778
38   Gambia 0.776
39   Irac 0.761
40   Singapôr 0.761
41   Nepal 0.755
42   Pacistan 0.752
43   Gwlad Tai 0.752
44   Taleithiau Ffederal Micronesia 0.751
45   Caledonia Newydd 0.750
46   Angola 0.748
47   Gini 0.748
48   Gwam 0.736
49   Maleisia 0.735
50   Belîs 0.721
51   Bwrcina Ffaso 0.721
52   Israel 0.719
53   Ynysoedd Gogledd Mariana 0.719
54   Swrinam 0.709
55   Caribî yr Iseldiroedd 0.707
56   Yr_Emiradau_Arabaidd_Unedig 0.707
57   Gwlad Belg 0.700
58   Oman 0.698
59   Laos 0.697
60   Bosnia-Hertsegofina 0.694
61   Malawi 0.692
62   Saint Martin 0.689
63   Y Swistir 0.683
64   Tocelaw 0.679
65   Eritrea 0.672
66   Andorra 0.671
67   Bahrein 0.658
68   Monaco 0.652
69   Iran 0.638
70   Ffiji 0.632
71   São Tomé a Príncipe 0.630
72   Lwcsembwrg 0.622
73   Kuwait 0.605
74   Canada 0.603
75   Trinidad a Thobago 0.599
76   Simbabwe 0.597
77   Iemen 0.581
78   Niger 0.571
79   Brwnei 0.570
80   Bolifia 0.565
81   Comoros 0.551
82   Georgia 0.550
83 Ynysoedd Americanaidd y Wyryf 0.550
84   Guyane 0.549
85   Wallis a Futuna 0.548
86   Libia 0.538
87   Latfia 0.526
88   Myanmar 0.522
89   Gweriniaeth Pobl Tsieina 0.521
90   Gwatemala 0.518
91   Antigwa a Barbiwda 0.515
92   Gaiana 0.514
93   Casachstan 0.514
94   Yr Aifft 0.512
95   Gibraltar 0.511
96   Bahamas 0.509
97   Jibwti 0.504
98   Albania 0.503
99   Barbados 0.500
100 Ynysoedd Prydeinig y Wyryf 0.500
101   Gwlad Iorddonen 0.498
102   Macedonia 0.495
103   Taiwan 0.489
104   Wcrain 0.489
105   Nawrw 0.487
106   Ynysoedd Caiman 0.475
107   Estonia 0.473
108   Palau 0.470
109   Wsbecistan 0.466
110   Polynesia_Ffrengig 0.463
111   Moroco 0.461
112   Yr Eidal 0.460
113   Cirgistan 0.459
114   Ynysoedd Marshall 0.457
115   Tyrcmenistan 0.457
116   Réunion 0.452
117   Sri Lanca 0.446
118   Cyprus 0.444
119   Mayotte 0.438
120   Arwba 0.429
121   Sawdi Arabia 0.427
122   Belarws 0.411
123   Yr Iseldiroedd 0.405
124   Lithwania 0.404
125   Botswana 0.397
126   Moldofa 0.389
127   Syria 0.363
128   Algeria 0.360
129   Somalia 0.350
130   Twrci 0.345
131   Periw 0.339
132   Yr Almaen 0.336
133   Unol Daleithiau America 0.333
134   Ynys Norfolk 0.325
135   Bangladesh 0.318
136   Dominica 0.313
137   Swdan 0.307
138   Palesteina 0.303
139   Seland Newydd 0.291
140   Panama 0.287
141   Curaçao 0.285
142   Gini_Gyhydeddol 0.284
143   Rwsia 0.283
144   Sbaen 0.276
145   Tajicistan 0.276
146   Awstralia 0.274
147   Fietnam 0.267
148   Malta 0.255
149   Macau 0.253
150   Ffrainc 0.252
151   Slofacia 0.247
152   Montenegro 0.244
153   Saint Barthélemy 0.244
154   Awstria 0.234
155   Ynysoedd Cook 0.232
156   Mawritania 0.228
157   Bwlgaria 0.226
158   Sweden 0.226
159   Serbia 0.224
160   Mawrisiws 0.216
161   Paragwâi 0.215
162   Samoa America 0.210
163   Eswatini 0.209
164   Hong Cong 0.205
165   Aserbaijan 0.202
166   Libanus 0.198
167   Yr Ynys Las 0.196
168   Niue 0.192
169   Ecwador 0.182
170   Mongolia 0.179
171   Samoa 0.174
172   Y Ffindir 0.172
173   Slofenia 0.167
174   Yr Ariannin 0.165
175   Y Deyrnas Unedig 0.154
176   Rwmania 0.153
177   Ynysoedd Turks a Caicos 0.146
178   Anguilla 0.141
179   Jersey 0.136
180   Gwlad Groeg 0.123
181   Tiwnisia 0.122
182   Iwerddon 0.118
183   Seychelles 0.116
184   Wrwgwái 0.111
185   Saint-Pierre-et-Miquelon 0.110
186   Mecsico 0.106
187   Croatia 0.102
188   Cambodia 0.101
189   Brasil 0.099
190   Liechtenstein 0.092
191   Lesotho 0.091
192   Denmarc 0.089
193   Rwanda 0.089
194   Guadeloupe 0.083
195   Bermiwda 0.076
196   Y Weriniaeth Tsiec 0.072
197   Norwy 0.067
198   Portiwgal 0.066
199   Grenada 0.064
200   Pwerto Rico 0.060
201   Armenia 0.053
202   Nicaragwa 0.052
203   Montserrat 0.050
204   Gwlad Pwyl 0.050
205   Martinique 0.043
206   Gweriniaeth_Dominica 0.040
207   Feneswela 0.040
208   Hondwras 0.039
209   Tsile 0.036
210   Costa Rica 0.036
211   Japan 0.035
212   Hwngari 0.033
213   Tonga 0.029
214   Sant Lwsia 0.020
215   Twfalw 0.020
216   Colombia 0.019
217   Ciribati 0.019
218   Jamaica 0.017
219   Sant Kitts-Nevis 0.012
220   Sant Vincent a'r Grenadines 0.010
221   De Corea 0.010
222   Bwrwndi 0.007
223   Ynys y Garn 0.007
224   Gwlad yr Iâ 0.007
225   El Salfador 0.003
226   Ciwba 0.001
227   Haiti 0.000
228   Ynys Manaw 0.000
229   San Marino 0.000
230   Dinas y Fatican 0.000
231   Tiriogaeth Brydeinig Cefnfor India 0.000
232   Gogledd Corea 0.000
Rheng Gwlad LDI
1   Papua Gini Newydd .990
2   Fanwatw .972
3   Ynysoedd Solomon .965
4   Tansanïa .965
5   Gweriniaeth Canolbarth Affrica .960
6   Tsiad .950
7   Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo .948
8   Camerwn .942
9   India .930
10   Mosambic .929
11   Wganda .928
12   Gabon .919
13   Arfordir Ifori .917
14   Liberia .912
15   Angola .901
16   Cenia .901
17   Togo .897
18   Dwyrain Timor .897
19   Mali .876
20   Nigeria .870
21   De Affrica .869
22   Sambia .855
23   Gini Bisaw .853
24   Y Philipinau .849
25   Bhwtan .846
26   Indonesia .846
27   Ethiopia .843
28   Gweriniaeth y Congo .820
29   Sierra Leone .817
30   Namibia .808
31   Ghana .805
32   Iran .797
33   Taleithiau Ffederal Micronesia .792
34   Swrinam .788
35   Benin .785
36   Yr Emiradau Arabaidd Unedig .777
37   Bwrcina Ffaso .773
38   Senegal .772
39   Pacistan .762
40   Maleisia .758
41   Gwlad Tai .753
42   Eritrea .749
43   Gambia .748
44   Gini .748
45   Singapôr .748
46   Nepal .742
47   Gwlad Belg .734
48   Affganistan .732
49   Casachstan .701
50   Trinidad a Thobago .696
51   Belîs .693
52   Oman .693
53   Gwatemala .691
54   Bolifia .680
55   Laos .678
56   Cirgistan .670
57   Iorddonen .666
58   Israel .665
59   Bahrain .663
60   Norwy .657
61   Madagasgar .656
62   Niger .646
63   Mawrisiws .641
64   Sawdi Arabia .609
65   Qatar .608
66   Ffiji .607
67   Nawrw .596
68   Latfia .595
69   Yr Eidal .593
70   Jibwti .592
71   Moldofa .589
72   Swdan .587
73   Iemen .579
74   Georgia .576
75   Andorra .574
76   Macedonia .566
77   Kuwait .556
78   Comoros .551
79   Canada .549
80   Y Swistir .547
81   Ynysoedd Caiman .547
82   Awstria .540
83   Simbabwe .526
84   Monaco .521
85   Myanmar .521
86   Malawi .519
87   Yr Aifft .509
88   Syria .503
89   Lwcsembwrg .498
90   Gibraltar .498
91   San Marino .494
92   Wcrain .492
93   Tseina .491
94   Irac .484
95   Tajicistan .482
96   Estonia .476
97   Moroco .466
98   Brwnei .456
99   Gini Gyhydeddol .453
100   Botswana .444
101   Sbaen .438
102   Wsbecistan .428
103   Bosnia-Hertsegofina .416
104   Belarws .397
105   Yr Iseldiroedd .389
106   São Tomé a Príncipe .389
107   Arwba .387
108   Bahamas .386
109   Tyrcmenistan .386
110   Ynysoedd Cook .379
111   Periw .376
112   Aserbaijan .373
113   Cyprus .366
114   Libia .362
115   Serbia .359
116   Unol Daleithiau America .353
117   Paragwâi .347
118   Lithwania .339
119   Bangladesh .332
120   Mongolia .331
121   Panama .324
122   Dominica .313
123   Algeria .313
124   Sri Lanca .313
125   Slofacia .307
126   Twrci .289
127   Rwsia .283
128   Ffrainc .272
129 Antilles yr Iseldiroedd .266
130   Ecwador .264
131   Lesotho .260
132   Albania .257
133   Fietnam .234
134   Eswatini .228
135   Bwlgaria .224
136   Iwerddon .223
137   Yr Ariannin .213
138   Palesteina .208
139   Yr Almaen .189
140   Somalia .179
141   Gwlad Groeg .175
142   Slofenia .174
143   Armenia .174
144   Mawritania .172
145   Rwmania .168
146   Sweden .167
147 Ynysoedd Prydeinig y Wyryf .167
148   Libanus .161
149   Hwngari .158
150   Cambodia .157
151   Ynysoedd Turks a Caicos .145
152   Anguilla .140
153   Y Ffindir .140
154   Twfalw .139
155   Y Deyrnas Unedig .139
156   Mecsico .135
157   Liechtenstein .128
158   Awstralia .126
159   Seland Newydd .102
160   Wrwgwái .092
161   Barbados .091
162   Croatia .087
163   Nicaragwa .081
164   Gaiana .078
165   Palau .077
166   Niue .071
167   Cabo Verde .070
168   Y Weriniaeth Tsiec .069
169   Seychelles .067
170   Grenada .064
171   Gwlad Pwyl .060
172   Antigwa a Barbiwda .057
173   Hondwras .056
174   Tocelaw .054
175   Gweriniaeth Dominica .053
176   Denmarc .051
177   Costa Rica .050
178   Tsile .034
179   Ciribati .033
180   Brasil .032
181   Colombia .030
182   Japan .028
183   Ynysoedd Marshall .027
184   Montserrat .026
185   Feneswela .026
186   Portiwgal .022
187   Sant Lwsia .020
188   Gwlad yr Iâ .019
189   Malta .016
190   Tonga .014
191   Tiwnisia .012
192   Jamaica .011
193   Saint Kitts and Nevis .010
194   Maldives .010
195   Sant Vincent a'r Grenadines .009
196   El Salfador .004
197   Bwrwndi .004
198   Rwanda .004
199   De Corea .003
200   Samoa .002
201   Ciwba .001
202   Haiti .000
203   Saint Helena, Ascension a Tristan da Cunha None
204   Dinas y Fatican None
205   Montenegro None
206   Bermiwda None
207   Hong Cong None
208   Macau None
209   Gogledd Corea None

Cyfeiriadau

golygu
  1. Greenberg, Joseph H. (1956). "The Measurement of Linguistic Diversity". Language 32 (1): 109–115. doi:10.2307/410659. JSTOR 410659.
  2. Harmon, David; Loh, Jonathan (2010). "The Index of Linguistic Diversity: A New Quantitative Measure of Trends in the Status of the World's Languages". Language Documentation and Conservation (http://nflrc.hawaii.edu/ldc)+4: 97–151. http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/4474/harmonloh.pdf.
  3. "Summary by country". Ethnologue. 1999-02-19. Cyrchwyd 2013-09-05.
  4. Harmon, David; Loh, Jonathan (2010). "The Index of Linguistic Diversity: A New Quantitative Measure of Trends in the Status of the World's Languages". Language Documentation and Conservation (http://nflrc.hawaii.edu/ldc)+4: 106–107. http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/4474/harmonloh.pdf.
  5. "overview of Linguistic Diversity". terralingua.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2013-05-21. Cyrchwyd 2014-11-18.
  6. Data published in Ethnologue: Languages of the World, Twentieth Edition. Summary by Country | Ethnologue, SIL International. Accessed on 13 October 2017.
  7. UNESCO World Report – Investing in Cultural Diversity and Intercultural Dialogue