Llandanwg

Pentref bychan a phlwyf ar arfordir Ardudwy, de Gwynedd, yw Llandanwg ( ynganiad ). Lleolir y pentref 2 filltir i'r de o Harlech. Mae'n adnabyddus am ei eglwys ganoloesol a'i draeth llydan.

Llandanwg

Math	pentref
Enwyd ar ôl	Tanwg
Daearyddiaeth
Sir	Llanfair
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.8358°N 4.1243°W
Cod OS	SH570285
Cod post	LL46
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Liz Saville Roberts (Plaid Cymru)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae Llandanwg yn gorwedd ger aber Afon Artro ym Mae Ceredigion, hanner milltir i'r gorllewin o bentref Llanfair. Mae ganddo orsaf ar Reilffordd y Cambrian. Mae'r traeth braf yn denu nifer o ymwelwyr yn yr haf.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) ac yn Senedd y DU gan Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).

Eglwys Llandanwg

Mae'r eglwys, a sefydlwyd fel clas gan Sant Tanwg yn ôl traddodiad, yn dyddio i'r 13g, ond mae'n debyg fod sefydliad yma cyn hynny. Eglwys Llandanwg yw mam-eglwys Harlech a Llanbedr; arwydd o'i statws uchel yn yr oesoedd a fu. Mae'n gorwedd ger y traeth ac mewn perygl parhaol o gael ei boddi gan y tywod. Codwyd yr eglwys bresennol yn y 15g ond erbyn y 19g roedd ei hadeiladwaith wedi dirywio a chafodd ei hatgyweirio.

Ceir dau faen hynafol gydag arysgrifau arnynt yn yr eglwys. Mae un yn dyddio i'r 5g ac yn gwasanaethu fel lintel yn ffenestr ddwyreiniol yr eglwys. Mae'r llall yn y ffenestr ddeheuol ac yn dwyn priflythrennau Rhufeinig arno.

Yn yr Oesoedd Canol bu Llandanwg yn gwasanaethu fel capel gorffwys i gyrff y meirw ar eu ffordd o Ardudwy i gael eu claddu yn Ynys Enlli. Ceir cyfeiriadau at hyn mor ddiweddar â'r flwyddyn 1710.

Yn y fynwent ceir bedd tybiedig y bardd Siôn Phylip (tua 1543-1620), un o Philypiaid Ardudwy. Boddodd ar ddiwedd taith clera trwy Lŷn a Môn yn croesi o Bwllheli yn ôl i'w gartref ym Mochres (ychydig dros filltir i'r de o Landanwg, ar lan y môr). Ceir englyn coffa iddo gan ei gyd-fardd Huw Llwyd, Cynfal, ar ei garreg fedd.

Bu Ellis Wynne, awdur Gweledigaethau y Bardd Cwsc yn rheithor Llandanwg o 1705 hyd 1710.

• 
  Eglwys Llandanwg.
• 
  O ochr y môr
• 
  Yr eglwys o gyfeiriad y De
• 
  Yr eglwys i gyfeiriad y môr
• 
  Cerrig beddau ger drws yr eglwys
• 
  Cerrig beddau gydag ysgrifen Cymraeg

Oriel

• 
  Yr orsaf reilffordd
• 
  Dylanwadau Estron ar Enwau Ffermydd a Chaeau Plwyf Llandanwg (2008)
• 
  Llandanwg o gyfeiriad Llanfair.
• 
  Y traeth
• 
  Yr harbwr

Llyfryddiaeth

• T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyn Dŵr, 2000)
• T. I. Ellis, Crwydro Meirionnydd (Llyfrau'r Dryw, 1954)

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Gwynedd

Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw  · Y Bala  · Bethesda  · Blaenau Ffestiniog  · Caernarfon  · Cricieth  · Dolgellau  · Harlech  · Nefyn  · Penrhyndeudraeth  · Porthmadog  · Pwllheli  · Tywyn
Pentrefi
Aberangell  · Aberdaron  · Aberdesach  · Aberdyfi  · Aber-erch  · Abergwyngregyn  · Abergynolwyn  · Aberllefenni  · Abersoch  · Afon Wen  · Arthog  · Beddgelert  · Bethania  · Bethel  · Betws Garmon  · Boduan  · Y Bont-ddu  · Bontnewydd (Arfon)  · Bontnewydd (Meirionnydd)  · Botwnnog  · Brithdir  · Bronaber  · Bryncir  · Bryncroes  · Bryn-crug  · Brynrefail  · Bwlchtocyn  · Caeathro  · Carmel  · Carneddi  · Cefnddwysarn  · Clynnog Fawr  · Corris  · Croesor  · Crogen  · Cwm-y-glo  · Chwilog  · Deiniolen  · Dinas, Llanwnda  · Dinas, Llŷn  · Dinas Dinlle  · Dinas Mawddwy  · Dolbenmaen  · Dolydd  · Dyffryn Ardudwy  · Edern  · Efailnewydd  · Fairbourne  · Y Felinheli  · Y Ffôr  · Y Fron  · Fron-goch  · Ffestiniog  · Ganllwyd  · Garndolbenmaen  · Garreg  · Gellilydan  · Glan-y-wern  · Glasinfryn  · Golan  · Groeslon  · Llanaber  · Llanaelhaearn  · Llanarmon  · Llanbedr  · Llanbedrog  · Llanberis  · Llandanwg  · Llandecwyn  · Llandegwning  · Llandwrog  · Llandygái  · Llanddeiniolen  · Llandderfel  · Llanddwywe  · Llanegryn  · Llanenddwyn  · Llanengan  · Llanelltyd  · Llanfachreth  · Llanfaelrhys  · Llanfaglan  · Llanfair  · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn)  · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant)  · Llanfihangel-y-traethau  · Llanfor  · Llanfrothen  · Llangelynnin  · Llangïan  · Llangwnadl  · Llwyngwril  · Llangybi  · Llangywer  · Llaniestyn  · Llanllechid  · Llanllyfni  · Llannor  · Llanrug  · Llanuwchllyn  · Llanwnda  · Llanymawddwy  · Llanystumdwy  · Llanycil  · Llithfaen  · Maentwrog  · Mallwyd  · Minffordd  · Minllyn  · Morfa Bychan  · Morfa Nefyn  · Mynydd Llandygái  · Mynytho  · Nantlle  · Nantmor  · Nant Peris  · Nasareth  · Nebo  · Pant Glas  · Penmorfa  · Pennal  · Penrhos  · Penrhosgarnedd  · Pen-sarn  · Pentir  · Pentrefelin  · Pentre Gwynfryn  · Pentreuchaf  · Pen-y-groes  · Pistyll  · Pontllyfni  · Portmeirion  · Prenteg  · Rachub  · Y Rhiw  · Rhiwlas  · Rhos-fawr  · Rhosgadfan  · Rhoshirwaun  · Rhoslan  · Rhoslefain  · Rhostryfan  · Rhos-y-gwaliau  · Rhyd  · Rhyd-ddu  · Rhyduchaf  · Rhydyclafdy  · Rhydymain  · Sarnau  · Sarn Mellteyrn  · Saron  · Sling  · Soar  · Talsarnau  · Tal-y-bont, Abermaw  · Tal-y-bont, Bangor  · Tal-y-llyn  · Tal-y-sarn  · Tanygrisiau  · Trawsfynydd  · Treborth  · Trefor  · Tre-garth  · Tremadog  · Tudweiliog  · Waunfawr